"Η πείρα από τις πτώσεις μας"

Ὅταν ἐξετάζετε τὸν ἑαυτό σας, πολὺ βοηθάει νὰ παίρνετε μερικὲς φορὲς τὴν ζωή σας μὲ τὴν σειρά, ἀπὸ τὴν παιδικὴ ἡλικία, γιὰ νὰ βλέπετε ποῦ βρισκόσασταν, ποῦ βρίσκεστε καὶ ποῦ ἔπρεπε νὰ βρίσκεστε. Ἂν δὲν συγκρίνετε τὸ παρελθὸν μὲ τὸ παρόν, δὲν καταλαβαίνετε ὅτι μπορεῖ μὲν νὰ εἶστε κάπως σὲ καλὴ κατάσταση, ἀλλὰ δὲν βρίσκεστε ἐκεῖ ποὺ ἔπρεπε νὰ βρίσκεστε καὶ στενοχωρεῖτε τὸν Θεό. Ὅταν εἶναι κανεὶς νέος καὶ βρίσκεται σὲ μιὰ κατάσταση ὄχι πολὺ καλή, δικαιολογεῖται· ἀλλά, ὅταν μεγαλώση, ἂν παραμένη στὴν ἴδια κατάσταση ἢ ἔχη διορθωθῆ λίγο, δὲν δικαιολογεῖται.

Ὅσο περνοῦν τὰ χρόνια, τόσο ὡριμάζει ὁ ἄνθρωπος πνευματικὰ καί, ἂν ἀξιοποιήση τὴν πεῖρα ἀπὸ τὸ παρελθόν, προχωρεῖ πιὸ σταθερὰ καὶ πιὸ ταπεινά. Πολλὲς φορὲς καὶ τὰ ἀνεβοκατεβάσματα στὸν ἀγώνα βοηθοῦν γιὰ μιὰ θετικὴ καὶ σταθερὴ πνευματικὴ πορεία πρὸς τὰ ἄνω.

Τὸ μικρὸ παιδί, ὅταν ἀρχίση νὰ περπατάη, ἑπόμενο εἶναι νὰ πάρη καὶ καμμιὰ κουτρουβάλα ἀπὸ τὴν σκάλα, νὰ χτυπήση καὶ τὸ κεφάλι στὴν κουπαστή, νὰ ἀνεβῆ καὶ στὴν καρέκλα καὶ νὰ πέση. Δὲν καταλαβαίνει ὅτι, ἂν ἀνεβῆ στὴν καρέκλα καὶ πατήση στὴν ἄκρη, θὰ τουμπάρη. Ὅσο ὅμως μεγαλώνει, ἀποκτάει πεῖρα, ὡριμάζει καὶ ἀρχίζει νὰ προσέχη. «Τὴν ἄλλη φορά, σκέφτεται, ἀνέβηκα ἐκεῖ πέρα καὶ τουμπάρισα. Δὲν θὰ ἀνεβῶ τώρα». Ἔτσι καὶ στὸν ἀγώνα μας, ὅταν ὅλα τὰ παρακολουθοῦμε καὶ τὰ ἀξιοποιοῦμε γιὰ τὸ καλό, ἀποκτοῦμε πεῖρα, καί, ἂν τὴν χρησιμοποιοῦμε, πολὺ μᾶς βοηθάει.

Θυμᾶμαι, στὸ σπίτι, στὴν Κόνιτσα, εἴχαμε ἕξι ἄλογα, μεγάλα καὶ μικρά. Μιὰ μέρα ποὺ τὰ περνοῦσα ἀπὸ ἕνα γεφυράκι φτιαγμένο μὲ κορμοὺς δένδρων καὶ σανίδια, ἕνας σαπισμένος κορμὸς ὑποχώρησε καὶ τὸ πόδι τοῦ πιὸ μικροῦ ἀλόγου, ποὺ ἦταν τεσσάρων χρόνων, πιάσθηκε ἀνάμεσα στὰ ξύλα. Ἀπὸ τότε, ἂν καὶ ἔφτιαξα μεγαλύτερο τὸ γεφυράκι καὶ ἔβαλα γερὰ ξύλα, ἐν τούτοις, ὅταν φθάναμε ἐκεῖ, τὸ ἀλογάκι ἀντιστεκόταν, κουνοῦσε τὸ κεφάλι πέρα –δῶθε καὶ ἢ ἔσπαζε τὸ καπίστρι καὶ ἔφευγε ἢ ἔδινε μιὰ καὶ πηδοῦσε ἀπέναντι. Ἂν τὸ ἄλογο τῶν τεσσάρων χρόνων, ποὺ εἶναι ἄλογο, χρησιμοποίησε τὴν πεῖρα καὶ δὲν ξαναπάτησε τὸ πόδι του στὸ γεφύρι, πόσο μᾶλλον ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ χρησιμοποιῆ τὴν πεῖρα ἀπὸ τὶς πτώσεις του!

Νὰ ἐντοπίζουμε καὶ νὰ χτυπᾶμε τὸν ἐχθρὸ

– Γέροντα, δὲν ἔχω ἀγαπήσει τὴν ταπείνωση, τὴν θυσία, τὸ νὰ δέχωμαι τὴν ἀδικία...

– Δὲν εἶναι ἀκριβῶς ἔτσι ὅπως τὰ λές. Ἐγὼ δὲν ἀνησυχῶ, γιατὶ βλέπω ὅτι ἔχει μπῆ μέσα σου ἡ καλὴ ἀνησυχία. Γρήγορα θὰ ἀπαλλαγῆς ἀπὸ τὰ πάθη, γιατὶ ἔχεις ἀρχίσει νὰ πιάνης τὸν ἑαυτό σου. Αὐτὸ βοηθάει περισσότερο ἀπὸ κάθε ἄλλον ἀγώνα. Ὅποιος πιάνει τὸν ἑαυτό του, ἀφήνει τὸν παλαιὸ ἑαυτό του καὶ μπαίνει σὲ σωστὸ πνευματικὸ δρόμο. Ὁ παλαιὸς ἑαυτός μας κλέβει ὅ,τι κάνει ὁ καινούργιος. Ὅταν μάθουμε νὰ τὸν πιάνουμε, πιάνουμε ὅλους τοὺς κλέφτες ποὺ μᾶς κλέβουν ὅ,τι καλὸ μᾶς δίνει ὁ Θεός, καὶ μᾶς μένει ὁ πνευματικὸς πλοῦτος.

– Γέροντα, ὅταν λυπηθῶ πολὺ γιὰ ἕνα σφάλμα μου, λ.χ. γιατὶ μίλησα ἄσχημα σὲ μιὰ ἀδελφή, αὐτὸ μὲ βοηθάει;

– Βοηθάει, ἀλλὰ νὰ προσέξης νὰ μὴν ξεπεράσης καὶ τὰ ὅρια. Νὰ λυπηθῆς, ἀλλὰ νὰ χαρῆς κιόλας, γιατὶ σοῦ δόθηκε ἡ εὐκαιρία νὰ ἐκδηλωθῆ ἡ ἀρρώστια σου καὶ νὰ τὴν θεραπεύσης. Νὰ σκεφθῆς: «Γιὰ νὰ μιλήσω ἄσχημα καὶ νὰ φερθῶ ἔτσι, κάποιο πάθος ὑπῆρχε μέσα μου καὶ δόθηκε αὐτὴ ἡ εὐκαιρία νὰ βγῆ, γιὰ νὰ τὸ δῶ καὶ νὰ τὸ διορθώσω». Θὰ ζητήσης φυσικὰ καὶ συγχώρεση ἀπὸ τὴν ἀδελφή. Οἱ πτώσεις σὲ βοηθοῦν νὰ γνωρίσης τὸν ἑαυτό σου. Βγαίνουν ὅλα στὴν ἐπιφάνεια καὶ σιγὰ‐σιγὰ γίνεται ἡ καλὴ ἐργασία. Βλέπεις, καὶ οἱ γιατροὶ μερικὲς φορὲς δίνουν στοὺς ἀρρώστους διάφορες οὐσίες, γιὰ νὰ ἐκδηλωθοῦν τὰ συμπτώματα τῆς ἀρρώστιας καὶ νὰ κάνουν καλὴ διάγνωση. Δίνουν π.χ. ζάχαρη καὶ κάνουν μετὰ ἐξέταση αἵματος, γιὰ νὰ δοῦν ἂν ἀνεβῆ τὸ ζάχαρο.

Στὸν πνευματικὸ ἀγώνα χρειάζεται νὰ ἐπισημαίνουμε τὰ ἀδύνατα σημεῖα τοῦ χαρακτήρα μας, τὰ ἐλαττώματά μας, καὶ ὕστερα νὰ προσπαθοῦμε νὰ χτυπᾶμε ἐκεῖ. Καὶ στὸν πόλεμο, ὅταν κάνουμε ἀναγνώριση μιᾶς περιοχῆς, ἐπισημαίνουμε τὰ σημεῖα, ὅπου εἶναι ὁ ἐχθρὸς ἢ ἀπ᾿ ὅπου μπορεῖ νὰ χτυπήση, καὶ ἔχουμε τὸν νοῦ μας ἐκεῖ. Γιατί, ὅταν ξέρης σὲ ποιά συγκεκριμένα σημεῖα βρίσκεται ὁ ἐχθρός, κινεῖσαι μὲ σιγουριά. Βάζεις τὸν χάρτη κάτω καὶ λές: «Ὁ ἐχθρὸς εἶναι ἐδῶ κι ἐδῶ· ἐμεῖς πρέπει νὰ προλάβουμε νὰ πιάσουμε ἐκεῖνα κι ἐκεῖνα τὰ σημεῖα. Ἀπὸ ἐκεῖ θὰ ζητήσουμε ἐνίσχυση, ἐδῶ χρειάζονται αὐτὰ τὰ ὅπλα» κ.λπ. Μπορεῖς δηλαδὴ νὰ καταστρώσης ἕνα σχέδιο. Ἀλλά, γιὰ νὰ μάθης ποῦ βρίσκεται ὁ ἐχθρός, πρέπει νὰ ἀνησυχῆς καὶ νὰ ἐρευνᾶς· δὲν μπορεῖς νὰ κοιμᾶσαι.

– Γέροντα, εἶναι καλύτερα νὰ βρίσκη κανεὶς μόνος του τὰ ἐλαττώματά του ἢ νὰ τοῦ τὰ λένε οἱ ἄλλοι;

– Καλὸ εἶναι νὰ ψάχνη νὰ τὰ βρίσκη μόνος του, ἀλλὰ καί, ὅταν τοῦ τὰ λένε, νὰ μὴν ἀντιδρᾶ· νὰ τὸ δέχεται μὲ χαρά. Γιατὶ μπορεῖ νὰ νομίζη ὅτι βλέπει τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ νὰ τὸν βλέπη ὅπως θὰ ἤθελε νὰ εἶναι καὶ ὄχι ὅπως εἶναι στὴν πραγματικότητα.

– Γέροντα, οἱ ἄλλοι τὸν βλέπουν καλύτερα τὸν ἑαυτό μου;

– Μόνος του κανεὶς μπορεῖ, ἂν θέλη, νὰ δῆ καλύτερα τὸν ἑαυτό του. Δηλαδή, μπορεῖ νὰ ἐντοπίση καλύτερα μιὰ ἀντίδρασή του, ἕνα σφάλμα του κ.λπ. καὶ νὰ βρῆ ἀπὸ ποιά αἰτία προῆλθε, ἐνῶ ὁ ἄλλος βγάζει συμπεράσματα ἀπὸ ὑποθέσεις ποὺ κάνει.

– Μπορεῖ, Γέροντα, νὰ προσπαθῆ κανεὶς νὰ δῆ τὸν ἑαυτό του ὅπως εἶναι καὶ νὰ μὴν τὸν βλέπη;

– Ναί, ἂν μέσα στὴν προσπάθειά του αὐτὴ ὑπάρχη ὑπερηφάνεια, δὲν μπορεῖ νὰ δῆ τὸν πραγματικό του ἑαυτό.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Γ’ «Πνευματικὸς Ἀγώνας»