Μπορεί κανείς να φεύγει από το ιερό μυστήριο της εξομολογήσεως και να
μην νιώθει αναπαυμένος. Ο πιο πιθανός λόγος είναι ότι έχουμε κρύψει κάτι από
τον πνευματικό, δεν κάνουμε δηλαδή καθαρή εξομολόγηση, είτε από αμέλεια είτε
από ντροπή ή δολιότητα.
Όταν πάλι κανείς εξετάζει τον εαυτό του και βλέπει ότι δεν ανήκει σε
κάποιες από τις παραπάνω περιπτώσεις τότε τα αίτια είναι βαθύτερα.
Αν για παράδειγμα λέμε τις αμαρτίες μας και εν συνεχεία δικαιολογούμε
τον εαυτό μας (π.χ. είπα ψέματα στον τάδε, γιατί ήθελα να μην τον στενοχωρήσω)
σημαίνει ότι δεν μετανοήσαμε πραγματικά. Εν αντιθέσει υποστηρίζουμε ότι έχουμε
κάνει το σωστό αφού υπάρχει ο αληθοφανείς λόγος (δεν ήθελα να τον στενοχωρήσω).
Αυτό δείχνει ότι έχουμε κρυφό εγωισμό και απλώς προσερχόμαστε στον πνευματικό
τυπικά για την εξαγόρευση των αμαρτιών και την άφεση χωρίς αίσθηση της
μετάνοιας συνοδευόμενη με την απαραίτητη δόση λύπης.
Έλεγε ο γ. Παΐσιος: «Αυτό που πρέπει να προσέξει [κανείς], είναι να μη
δικαιολογεί τον εαυτό του κατά την εξομολόγηση. Εγώ, όταν πάω να εξομολογηθώ
και πω λ.χ. «θύμωσα» - άσχετα αν χρειαζόταν να δώσω και σκαμπίλι -, δεν αναφέρω
το θέμα, για να μη μου δώσει ελαφρυντικό ο πνευματικός. Όποιος εξομολογείται
και δικαιολογεί τον εαυτό του, δεν έχει ανάπαυση εσωτερική, όσο ασυνείδητος και
αν είναι. Τα ελαφρυντικά που χρησιμοποιεί στην εξομολόγησή του γίνονται
επιβαρυντικά για την συνείδησή του. Ενώ, όποιος υπερβάλλει τα σφάλματά του,
γιατί έχει λεπτή συνείδηση, και δέχεται και μεγάλο κανόνα από τον πνευματικό,
αυτός νιώθει ανέκφραστη αγαλλίαση».
Είπε γέρων: «Όταν δεν δικαιώνεις τον εαυτό σου, τότε δέχεσαι όλη τη
χαρά του κόσμου. Αλλά όταν θέλεις να τον δικαιώνεις δεν βρίσκεις ανάπαυση».
Ο π. Σάββας ο Αγιορείτης αναφέρει ότι όσοι: «Ἀρέσκονται νά ὑπεισέρχονται
σέ περιττές λεπτομέρειες, ὄχι γιατί θέλουν νά διαφωτίσουν καί νά διασαφηνίσουν,
ἀλλά γιά νά συσκοτίσουν ἀποκρύπτοντας τήν ἀλήθεια ἀπό τόν Πνευματικό. Αὐτό
γίνεται ἀντιληπτό γιατί ἡ οὐσία τῆς ἁμαρτίας ἀποφεύγεται οἱ δέ ἐξομολογούμενοι
λόγῳ τῆς ἀνειλικρίνειάς τους, φεύγουν ἀσυγχώρητοι καί λυπημένοι». Πολλές φορές
αυτό μπορεί να συμβαίνει χωρίς απαραίτητα να το συνειδητοποιεί ο
εξομολογούμενος. Το να θολώνει δηλαδή τα νερά με την φλυαρία και έμμεσα να
προσπαθεί να αποφύγει να αναφέρει την αμαρτία όπως έχει. Αυτό συνήθως έχει να
κάνει με την εντροπή αλλά και την κενοδοξία αφού δεν θέλουμε ο πνευματικός να
έχει άσχημη άποψη για το άτομό μας.
Η κακώς εννοούμενη «εξοικείωση-οικειότητα» με τον πνευματικό και το
μυστήριο της εξομολόγησης, συνδυασμένη με το αίσθημα της
συνήθειας-επιπολαιότητας είναι επίσης πιθανό να επηρεάζουν την μετάνοιά μας. Το
να προσερχόμαστε απλά στον πνευματικό και να εξαγορεύουμε τα αμαρτήματά μας
χωρίς την απαραίτητη δόση εντροπής και λύπης, χωρίς δηλαδή ειλικρινή μετάνοια
(αίσθημα ότι λυπήσαμε τον Κύριο) και μεταμέλεια (ότι τουλάχιστον θα
προσπαθήσουμε να διορθώσουμε τα κακώς κείμενα) δεν αρκεί και δεν αναπαύει την
ψυχή. Αντιθέτως οφείλουμε να μετανιώνουμε, με συντριβή που να εκφράζεται -το
κατά δύναμιν- με μυστικούς στεναγμούς και κρυφά (ή φανερά) δάκρυα στην προσευχή
μας. Να ζητάμε συγχώρεση και βοήθεια για αλλαγή από τον Κύριο.
Ο π. Σάββας ο Αγιορείτης αναφέρει σχετικά: «Μερικοί ἀπό ἄγνοια ἤ ἀπό ἀπροσεξία
στό ἔργο τῆς μετανοίας, ἐναποθέτουν τό μυστήριο τῆς μετανοίας σέ μιά μόνο ἐξομολόγηση.
Νομίζουν ὅτι μέ τήν προφορική ἐξομολόγηση τῶν ἁμαρτιῶν στόν πνευματικό πατέρα
τελείως καθαρίζονται ἀπ’ αὐτές. Ἀλλά εἶναι μάταιη ἡ ἐλπίδα τους. Δέν περιμένει
τέτοια εἴδους μετάνοια ἀπό μᾶς ὁ Κύριος. Θέλει ἐμεῖς νά αἰσθανθοῦμε ὅλο τό
βάρος τῶν ἁμαρτιῶν μας, νά πονέσουμε γι’ αὐτές, νά τίς πλύνουμε μέ καρδιακά
δάκρυα συντριβῆς καί νά δώσουμε στήν καρδιά μας σταθερή ὑπόσχεση ὅτι θά
διορθώσουμε τή ζωή μας. Τότε μόνο ἡ μετάνοιά μας εἶναι πραγματικά εὐάρεστη στόν
Θεό».
Τέλος υπάρχει και η περίπτωση να μην νιώθει κανείς χαρά αμέσως μετά από
μία ειλικρινή εξομολόγηση με αληθινή μετάνοια διότι λείπει το αίσθημα
ευγνωμοσύνης και υποχρέωσης προς τον Άγιο φιλεύσπλαχνο Θεό που μας δέχεται με
όλα τα αρνητικά μας. Έλεγε ο γ. Παΐσιος σχετικά: «Μπορεί και να μη χαρείς
αμέσως, αλλά σιγά-σιγά γεννιέται μέσα σου η χαρά. Μετά την εξομολόγηση χρειάζεται
η φιλότιμη αναγνώριση. Να νιώθεις όπως αυτός που του χαρίζεται ένα χρέος που
έχει, και από φιλότιμο αισθάνεται ευγνωμοσύνη και υποχρέωση προς τον ευεργέτη
του. Να ευχαριστείς τον Θεό, αλλά συγχρόνως να ζεις και το ψαλμικό: «τὴν ἀνομίαν
μου ἐγὼ γινώσκω, καὶ ἡ ἁμαρτία μου ἐνώπιόν μού ἐστι διαπαντός» (50ος Ψαλμός),
για να μην ξεθαρρεύεις και επαναλαμβάνεις τα ίδια σφάλματα».
«Ἐάν μή μετανοῆτε, πάντες ὡσαύτως ἀπολεῖσθε» (Λουκ. ιγ´3) αλλά και όσοι
προστρέχουν στο μυστήριο της μετανοίας με επιπολαιότητα δεν αναπαύονται. Αρχή
της μετάνοιας είναι η συναίσθηση των αμαρτιών μας και η συντριβή γι’ αυτές. «Ὅταν
ἀποστραφεῖς στενάξης, τότε σωθήσῃ» (Ἠσ. λ´15). Όλα αυτά επιτυγχάνονται δια της
υπομονής, της προσευχής και παράκλησης για έλεος. Αμήν.
Σταχυολόγημα Πνευματικών Συμβουλών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου