"Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ πολύς σεβασμός, ἡ εὐλάβεια, ἡ πνευματική συστολή, πού προέρχεται ἀπό τήν πολλή ἀγάπη πρός τόν Θεό"

– Γέροντα, ὁ φόβος ποὺ ἔνιωσε ὁ Προφήτης Δανιήλ, ὅταν εἶδε τὸν Ἄγγελο21, τί φόβος ἦταν; 

– Ἦταν μιὰ συστολή, ἕνα δέος, ἕνα ἱερὸ πράγμα. Ἔπεσε ὁ Δανιὴλ νὰ προσκυνήση τὸν Ἄγγελο, ἀλλὰ ἐκεῖνος τοῦ εἶπε: «Σήκω, Δανιήλ, καὶ μὴ φοβᾶσαι· ὁ Θεὸς ἄκουσε τὴν προσευχή σου»22.

Ὁ φόβος τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ πολὺς σεβασμός, ἡ εὐλάβεια, ἡ πνευματικὴ συστολή, ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν πολλὴ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό. Ὅπως κανεὶς αἰσθάνεται μιὰ συστολὴ μπροστὰ σὲ κάποιο σεβάσμιο πρόσωπο, ἔτσι αἰσθάνεται καὶ ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἔχει φόβο Θεοῦ, ὅπου κι ἂν βρεθῆ, γιατὶ παντοῦ αἰσθάνεται τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. «Τὰ Χερουβεὶμ φόβῳ παριστάμενα»23, δὲν λέει; Αὐτὴ ἡ συστολὴ καὶ ὁ φόβος ἔχουν μέσα εἰρήνη καὶ ἀγαλλίαση· δὲν ταλαιπωροῦν τὸν ἄνθρωπο. «Δουλεύσατε τῷ Κυρίῳ ἐν φόβῳ καὶ ἀγαλλιᾶσθε αὐτῷ ἐν τρόμῳ»24, λέει ὁ Ψαλμωδός.

– Γέροντα, τί σχέση ἔχει ἡ ἥσυχη συνείδηση μὲ τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ ;

– Μά, ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχη φόβο Θεοῦ, τί συνείδηση θὰ ἔχη; Χωρὶς τὸν φόβο τοῦ Θεοῦ εὔκολα μπορεῖ νὰ καταπατήση τὴν συνείδηση του, καὶ τότε ὁ ἄνθρωπος παύει νὰ εἶναι ἄνθρωπος.

– Γέροντα, ὅταν νιώθω εὐγνωμοσύνη γιὰ ἕναν ἄνθρωπο, μπορῶ νὰ κάνω ὅ,τι μοῦ ζητήση. Ἀνησυχῶ ὅμως, ἐπειδὴ δὲν συμβαίνει τὸ ἴδιο καὶ μὲ τὸν Θεό. Μήπως δὲν ἔχω τὴν ἀνάλογη εὐγνωμοσύνη γιὰ τὶς εὐεργεσίες Του;

– Ὑπάρχει μέσα σου ἡ εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν Θεό, ἀλλὰ δὲν ὑπάρχει αὐτὸ τὸ φτερούγισμα. Πρὸς τὸν ἄνθρωπο νιώθεις πιὸ πολὺ τὴν εὐγνωμοσύνη, ἐπειδὴ αἰσθάνεσαι τὴν παρουσία του. Χρειάζεται νὰ κάνης δουλειὰ πνευματική, γιὰ νὰ νιώσης ἔντονα τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ. Ἂν νιώσης τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ, τότε θὰ νιώθης καὶ εὐγνωμοσύνη μεγάλη στὸν Θεό. Τώρα λὲς «Πάτερ ἡμῶν...» καὶ δὲν νιώθεις τίποτε. Ἂν ὅμως ἔνιωθες πράγματι ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι Πατέρας σου, δὲν θὰ μποροῦσες νὰ ἀντέξης αὐτὰ τὰ λόγια.

Συνέχεια ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ ἔχη τὴν αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Θεοῦ. Καὶ ὅταν ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται τὴν παρουσία τοῦ Θεοῦ, τῶν Ἀγγέλων καὶ τῶν Ἁγίων, αὐτὸ εἶναι μεγάλο φρένο, γιὰ νὰ μὴν ξεφύγη. «Προωρώμην τὸν Κύριον ἐνώπιόν μου διὰ παντός, ἵνα μὴ σαλευθῶ»25, λέει ὁ Δαβίδ. Ἂν ἐνεργοῦμε μὲ τὴν σκέψη ὅτι ὁ Θεὸς μᾶς βλέπει, μᾶς παρακολουθεῖ, ὅ,τι κάνουμε θὰ εἶναι σίγουρο.

– Γέροντα, πῶς ἡ λογικὴ αἴσθηση τοῦ Θεοῦ θὰ γίνη καρδιακή, ὥστε νὰ γνωρίσουμε τὸν Θεό;

– Πρέπει νὰ καθαρίσουμε τὴν καρδιά μας. Ἂν καθαρίση ἡ καρδιά, ἔρχεται ὁ Θεὸς στὴν καρδιά μας καὶ Τὸν γνωρίζουμε. Προηγεῖται δηλαδὴ ὁ φιλότιμος ἀγώνας, ἡ φιλότιμη ἀντιμετώπιση καὶ τοποθέτηση, καὶ τότε ἡ καρδιακὴ αἴσθηση τοῦ Θεοῦ ἔρχεται σὰν ἀποτέλεσμα.

21 Βλ. Δαν. 10, 8‐12.

22 Ὅ.π.

23 Βλ. Τριαδικὸς Ὕμνος πλ. Β´ ἤχου, Ὄρθρος Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ὡρολόγιον τὸ Μέγα, ἔκδ. «Ἀποστολικῆς Διακονίας», Ἀθήνα 142001, σ. 59.

24 Ψαλμ. 2, 11.

25 Βλ. Ψαλμ. 15, 8.  

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Ε’ «Πάθη καὶ Ἀρετὲς»