Περί του εσωτερικού ανθρώπου (Άγιος Λουκάς αρχιεπίσκοπος Κριμαίας)

Στὸ 4ο κεφάλαιο τῆς Β΄ πρὸς Κορινθίους ἐπιστολῆς τοῦ μεγάλου ἀποστόλου Παύλου, διαβάζουμε πολὺ βαθειὰ καὶ σημαντικὰ λόγια, τὰ ὁποία θὰ ἤθελα νὰ σᾶς ἐξηγήσω. «Μπορεῖ ἐξωτερικὰ νὰ βαδίζουμε στὸ θάνατο, ἐσωτερικὰ ὅμως, μέρα μὲ τὴν ἡμέρα, ἡ ζωή μας ἀνανεώνεται» (Β΄ Κόρ. 4, 16).

Ποιὸς εἶναι ὁ ἐξωτερικὸς ἄνθρωπος; Εἶναι ἐκεῖνος ὁ κοινός, ὁ γνωστὸς σὲ ὅλους ἄνθρωπος, ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ σάρκα καὶ αἷμα, ἀπὸ τὸ νευρικό του σύστημα καὶ τὰ ὀστά του. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀντιλαμβάνεται τὴν ἐξωτερικὴ ὑλικὴ φύση διὰ τῶν πέντε του αἰσθήσεων, διὰ τῆς ὁράσεως, τῆς ἀκοῆς, τῆς ὀσφρήσεως, τῆς ἁφῆς καὶ τῆς γεύσεως. Ἡ πνευματική του ζωὴ περιορίζεται στὴν ἀντίληψη διὰ τῶν πέντε αἰσθήσεων τῆς ὑλικῆς κτίσεως καὶ τὴν ἐπεξεργασία τους μὲ τὸ νοῦ καὶ τὴν καρδιά. Τὸ ἐνδιαφέρον του περὶ τὰ πνευματικὰ πολὺ σπάνια ὑπερβαίνει τὰ γήινα ἐνδιαφέροντα.

Ἀλλὰ ἤδη ἀπὸ τὰ ἀρχαία χρόνια πάντοτε ὑπῆρχαν βαθυστόχαστοι ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν κατανοήσει, ὅτι ἡ ζωὴ τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ πνεύματός μας δὲν καθορίζεται μόνο ἀπὸ τὶς ἐπιδράσεις τοῦ ὑλικοῦ κόσμου. Αὐτοὶ κατάλαβαν, ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὴν ἱκανότητα νὰ ἀντιλαμβάνεται, ὅτι ὑπάρχει πνευματικὸς κόσμος. Ὁ Ἕλληνας φιλόσοφος Πλωτίνος παρομοίαζε αὐτὴ τὴν διπλὴ ζωὴ τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ πνεύματος τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴ ζωὴ τῶν ἀμφιβίων ζώων, ποὺ μποροῦν νὰ ζοῦν καὶ μέσα στὸ νερὸ καὶ στὴ ξηρά. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ἀνθρώπινη ψυχὴ ζεῖ, ὄχι μόνο μὲ τὶς γήινες σκέψεις καὶ τὶς ἀντιλήψεις τῶν πέντε αἰσθήσεων ἀλλὰ ἔχει καὶ κάποια ἀκατανόητη καὶ ἄγνωστη σέ μᾶς ἕκτη αἴσθηση, ποὺ ἀποτελεῖ τὸ μέσο πρόσληψης τῶν μυστικῶν νουθεσιῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ ἀντιλήψεως τοῦ ἄγγελου φύλακά της. Δι’ αὐτῆς μποροῦμε νὰ ἔχουμε μία βαθειὰ καὶ ζωντανὴ κοινωνία μὲ τὸ Θεό, τοὺς Ἀγγέλους, τὴν Παναγία καὶ τοὺς Ἁγίους στὶς προσευχές μας.

Σ’ αὐτὴ τὴν πνευματικὴ ἀντιμετώπιση τοῦ κόσμου συγκαταλέγονται καὶ τὰ ἀνεξήγητα προαισθήματα, οἱ προβλέψεις, οἱ προρρήσεις, ἀκόμα καὶ τὰ προφητικὰ ὄνειρα. Ὅλοι σας νὰ διαβάσετε ἀπὸ τὴ Βίβλο τὸ βιβλίο τῆς Ἐσθήρ, τὸ ὁποῖο ἀρχίζει μὲ μία καταπληκτικὴ διήγηση τοῦ προφητικοῦ ὀνείρου τοῦ Μαρδοχαίου γιὰ τὸν ἀγῶνα του μὲ τὸν Ἀμάν. Τὸ ὄνειρο αὐτὸ πραγματοποιήθηκε ἀργότερα σὲ ὅλες του τὶς λεπτομέρειες.

Ὁ ἱδρυτὴς τοῦ λουθηρανισμοῦ, ὁ Λούθηρος, βρῆκε κάποτε σὲ μία βιβλιοθήκη μία παλαιὰ θεολογικὴ πραγματεία, στὴν ὁποία διάβασε μία ἰδέα, ποὺ τοῦ ἔκανε μεγάλη ἐντύπωση. Ὁ συγγραφέας τοῦ ἔργου αὐτοῦ ἔλεγε, ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ψυχὴ ἔχει δυὸ μάτια. Τὸ ἕνα εἶναι στραμμένο πρὸς τὴν κοινὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων, ἐνῶ τὸ ἄλλο ἔχει τὴν ἱκανότητα νὰ θεωρεῖ τὴ ζωὴ τοῦ ἄλλου κόσμου, καὶ οὐσιαστικὰ μόνο γι’ αὐτὸ προορίζεται. Ἀλλὰ αὐτὰ τὰ μάτια μποροῦν νὰ λειτουργήσουν μόνο ξεχωριστὰ τὸ ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο καὶ ἡ πνευματικὴ ζωὴ γίνεται ὁρατὴ μόνο τότε, ὅταν τὸ ἕνα ἀπὸ τὰ δυὸ μάτια, τὸ ὁποῖο βλέπει μόνο τὰ ὑλικά, εἶναι κλειστό.

Πολὺ πετυχημένη καὶ ὡραῖα ἔκφραση τῆς ἴδιας ἀπόψεως τὴν συναντᾶμε στὸ χριστιανὸ φιλόσοφο Ντὲ Πρέλ. Αὐτὸς λέει, ὅτι τὰ ἄστρα λάμπουν στὸν οὐρανὸ καὶ τὴν ἡμέρα ἀλλὰ ἐμεῖς δὲν τὰ βλέπουμε, ἐπειδὴ τὰ ἐπισκιάζει τὸ φῶς τοῦ ἡλίου. Τὰ ἄστρα ἀρχίζουν νὰ φαίνονται μόνο τότε, ὅταν δύει ὁ ἥλιος καὶ πέφτει ἡ νύχτα. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ψυχή, ὅταν τὴν ξεκουφαίνει ὁ δυνατὸς θόρυβος τῶν βιοτικῶν μεριμνῶν, αὐτὴ δὲν ἀκούει τὶς λεπτὲς καὶ τρυφερὲς φωνὲς τοῦ ἄνω κόσμου.

Ὁ ἐσωτερικός μας ἄνθρωπος, λοιπόν, εἶναι τὸ πνεῦμα μας, τὸ ὁποῖο εἶναι στραμμένο πρὸς τὰ πάνω, πρὸς τοὺς οὐρανούς, καὶ εἶναι ἐλεύθερο ἀπὸ τὰ γήινα ἐνδιαφέροντα καὶ ἐπιθυμίες. Ἡ ζωὴ τοῦ πνευματικοῦ ἀνθρώπου διαφέρει ριζικὰ ἀπὸ τὴ ζωὴ τοῦ ψυχικοῦ ἀνθρώπου, στὸ ὅτι ὁ ψυχικός, ὅσο πιὸ πολὺ ζεῖ, τόσο περισσότερο μαραίνεται καὶ γερνᾶ. Στὸ σῶμα του, ἀρχίζοντας ἀπὸ τὴν ἡλικία τῶν σαράντα ἐτῶν ἢ καὶ νωρίτερα, ἀρχίζει μία ἐκφυλιστικὴ διεργασία: ἀδυνατοῦν οἱ μῦς, παρουσιάζονται δυσκολίες στὸ βάδισμα, ἡ ὅραση καὶ ἡ ἀκοὴ ἐξασθενοῦν, ἡ μνήμη χάνεται καὶ τὰ δόντια πέφτουν.

Ὁ ἐσωτερικός μας ἄνθρωπος, ἀντίθετα, μέρα μὲ τὴ μέρα, ἀνακαινίζεται κατὰ τὴ διάρκεια ὅλης της ἐνσυνείδητής μας ζωῆς, ἂν τὸ πνεῦμα του δὲν σέρνεται μέσα στὶς λάσπες τῆς γήινης ζωῆς καὶ πάντα θυμᾶται τὸ λόγο τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «Ἄνω σχῶμεν τὰς καρδίας». Ἂν τὸ μάτι μας ἐκεῖνο, ποὺ βλέπει μόνο τὰ γήινα, ὅλο καὶ περισσότερο ἐξασθενίζει καὶ τελικὰ νεκρώνεται, ἐνῶ τὸ ἄλλο μας μάτι, αὐτὸ ποὺ εἶναι προορισμένο νὰ θεωρεῖ τὸν πνευματικὸ κόσμο, ἀρχίζει νὰ βλέπει πιὸ καθαρά. Ἔτσι, μ’ αὐτὸ τὸν τρόπο, ὁ ἐσωτερικός μας ἄνθρωπος μέρα μὲ τὴ μέρα ἀνακαινίζεται καὶ πλησιάζει πρὸς τὸ Θεό.

Μέχρι τώρα, ὅταν ἔκανα λόγο γιὰ τὶς ἐπιδράσεις τοῦ ἄλλου κόσμου στὸν ἐσωτερικὸ ἄνθρωπο, ἐννοοῦσα μόνο τὶς ἐνέργειες τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τῶν φωτεινῶν ἐπουρανίων δυνάμεων. Ὅμως εἶναι ἄκρως σημαντικὸ γιὰ μᾶς νὰ θυμόμαστε καὶ τὸ ὅτι οἱ σκοτεινὲς δυνάμεις τοῦ ἅδη, ὁ διάβολος καὶ οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ, ἀσκοῦν καὶ αὐτοὶ πάνω μας ἄλλου εἴδους ἀόρατες ἐπιδράσεις. Μὲ ὅλες τὶς δυνάμεις τους, αὐτοὶ προσπαθοῦν νὰ προβάλουν ἐμπόδια στὸ ἔργο τῆς ἀνακαίνισης τοῦ ἐσωτερικοῦ μας ἀνθρώπου καὶ νὰ μὴν τὸν ἀφήσουν τελικὰ νὰ πορευθεῖ τὸ δρόμο ποὺ ὁδηγεῖ στὸ Θεό.

Πιστεύω, ὅτι τώρα σᾶς εἶναι κατανοητὸ ὅλο τὸ βάθος αὐτοῦ τοῦ λόγου τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «Μπορεῖ ἐξωτερικὰ νὰ βαδίζουμε στὸ θάνατο, ἐσωτερικὰ ὅμως, μέρα μὲ τὴν ἡμέρα, ἡ ζωή μας ἀνανεώνεται» (Β΄ Κόρ. 4, 16). Νομίζω, ὅτι καὶ ἀπὸ μόνοι σας μπορεῖτε νὰ βγάλετε τὸ σωστὸ συμπέρασμα ἀπ’ ὅλα αὐτὰ πού σᾶς εἶπα καὶ νὰ καταλάβετε, ὅτι ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι ἡ ἀνακαίνιση τῆς ψυχῆς μας μὲ τὴν μεγάλη ὑπομονὴ στὴν τεθλιμμένη καὶ τὴν ἀκανθώδη αὐτὴ ὁδό, ποὺ ὁδηγεῖ στὴ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Εἶναι, ἐπίσης, καὶ ἡ ἀκούραστη πάλη μὲ τὸν διάβολο καὶ τοὺς κακοὺς ἀγγέλους του, ποὺ προσπαθοῦν νὰ μᾶς πλανήσουν, γιὰ νὰ ἐκτραποῦμε ἀπὸ τὴ σωτήρια αὐτὴ ὁδό.

Ἡ θεία βοήθεια τῆς Ἁγίας Τριάδος νὰ μᾶς δυναμώσει σ’ αὐτὴ τὴ δύσκολη πορεία μας. Ἀμήν.

(“Λόγοι καὶ ὁμιλίες”, τ.Α΄, ἔκδ. “Ὀρθόδοξος Κυψέλη”)

(Πηγή ψηφ. κειμένου: agiazoni.gr)

alopsis.gr