Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. [Στην Κυριακή της Απόκρεω]. Στο Ευαγγέλιο της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού. Και περί ευσπλαχνίας και ευποιίας.

1. Την περασμένη Κυριακή η Εκκλησία μνημόνευε την απερίγραπτη φιλανθρωπία του Θεού προς εμάς που παρουσιάζεται με την παραβολή του σωσμένου Ασώτου. Την σημερινή Κυριακή διδάσκει περί της μελλούσης φρικωδέστατης κρίσεως του Θεού, χρησιμοποιώντας μια καλή τάξη και ακολουθώντας τις προφητικές φωνές· διότι, λέει, «θα σού ψάλω, Κύριε, έλεος και κρίση», και «μια φορά λάλησε ο Θεός και άκουσα τα δύο αυτά, ότι το κράτος είναι του Θεού και δικό σου, Κύριε, το έλεος, διότι εσύ θ’ αποδώσεις στον καθένα κατά τα έργα του».

2. Το έλεος λοιπόν και η μακροθυμία προηγείται της Θείας κρίσεως. Πραγματικά ο Θεός, έχοντας και περιέχοντας κατ’ εξοχή όλες τις αρετές, και όντας συγχρόνως δίκαιος και ελεήμων, επειδή το έλεος δεν συμβαδίζει με την κρίση, σύμφωνα με το γραμμένο, «να μη ευσπλαχνισθείς πτωχό κατά την κρίση», ευλόγως ο Θεός κατένειμε το καθένα στον καιρό του· τον παρόντα καιρό τον όρισε για την μακροθυμία, τον μέλλοντα για την ανταπόδοση. Γι’ αυτό τα τελούμενα στην Εκκλησία η Θεία Χάρη διέθεσε κατά τέτοιο τρόπο, ώστε εμείς αντιλαμβανόμενοι τούτο, ότι την συγγνώμη για τα αμαρτήματα λαμβάνουμε από τα εδώ συμβαίνοντα, να σπεύσουμε, όσο ζούμε ακόμη στον παρόντα βίο, να επιτύχουμε το αιώνιο έλεος και να καταστήσουμε τους εαυτούς μας άξιους της Θείας φιλανθρωπίας. Διότι εκείνη η κρίση, η τελευταία, είναι ανελέητη γι’ αυτόν που δεν έδειξε έλεος.

3. Περί της απερίγραπτης λοιπόν για μας ευσπλαχνίας του Θεού μιλήσαμε μόλις προ ολίγου. Σήμερα δε θα μιλήσουμε περί της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού, καθώς και περί της φρικωδέστατης κρίσεως και περί όσων θα συμβούν κατ’ αυτήν απορρήτως - πράγματα που οφθαλμός δεν είδε και ους [=αυτί] δεν άκουσε και που δεν ανέβηκαν στη σκέψη ανθρώπου, αν αυτή είναι αμέτοχη Θείου Πνεύματος, που υπερβαίνουν όχι μόνο την ανθρώπινη αίσθηση, αλλά και τον ανθρώπινο νου και λόγο. Διότι, αν και αυτός που μας διδάσκει για όλα αυτά είναι εκείνος που γνωρίζει τα πάντα και πρόκειται να κρίνει όλη τη γη, αλλά συγκαταβαίνει προς την δυναμικότητα των διδασκομένων, προσφέροντας τους λόγους συμμέτρους προς αυτήν. Γι’ αυτό εισάγονται αστραπή και νεφέλες, σάλπιγγα και θρόνος και τα όμοια με αυτά, αν και σύμφωνα με την επαγγελία Του περιμένουμε καινούργιους ουρανούς και καινούργια γη, αφού τα παρόντα θα παρέλθουν.

4. Αν δε αυτά και μόνο λεγόμενα, μάλιστα δε λεγόμενα συγκαταβατικά, γεμίζουν την ψυχή των συνετών ακροατών με φρίκη και δέος, ποιος θα βαστάξει τότε που θα τελούνται τα ίδια τα πράγματα; Πόσο άξιοι πρέπει να είμαστε στα άγια σπουδάσματα και στην ευσέβεια, όταν προσδοκούμε την παρουσία της ημέρας του Θεού, για την οποία, όπως λέει ο θείος Πέτρος, «οι μεν ουρανοί πυρακτωμένοι θα διαλυθούν, τα δε στοιχεία καιόμενα θα λειώσουν, ενώ η γη και τα κτίσματα που υπάρχουν σ’ αυτήν θα κατακαούν;». Πριν δε από αυτά θα πραγματοποιηθεί η σκληρή παρουσία και επήρεια του Αντίχριστου κατά της πίστεως, η οποία, αν δεν κολοβωνόταν επιτραπείσα για λίγον χρόνο, δεν θα σωζόταν κανένας άνθρωπος, όπως λέει ο Κύριος στα ευαγγέλια. Γι’ αυτό παραγγέλλει στους μαθητές Του «αγρυπνείτε λοιπόν παρακαλώντας όλο τον καιρό, για να καταξιωθείτε ν’ αποφύγετε όλα όσα πρόκειται να συμβούν και να σταθείτε εμπρός στον Υιό του ανθρώπου».

5. Βέβαια όλα εκείνα είναι γεμάτα υπερβολική φρίκη, αλλά γι’ αυτούς που δαπανούν τον βίο τους σε απιστία και αδικία και ραθυμία απειλούνται ακόμη δεινότερα από αυτά, καθώς λέει ο Ίδιος ο Κύριος· «τότε θα κλάψουν όλες οι φυλές της γης». Φυλές δε της γης είναι αυτοί που δεν πειθάρχησαν στον ελθόντα από τον ουρανό, που δεν αναγνωρίζουν και δεν επικαλούνται τον ουράνιο Πατέρα ούτε ανεβάζουν προς αυτόν το γένος δια της ομοιότητας των έργων.

Λέει πάλι ότι «η ημέρα εκείνη θα επέλθει σαν παγίδα σε όλους όσοι κάθονταν επάνω στο πρόσωπο της γης, δηλαδή σ’ εκείνους που με την κραιπάλη και μέθη, με τις τρυφές και τις βιοτικές μέριμνες είναι προσηλωμένοι στη γη και στα γήινα και έχουν προσκολληθεί ολοσχερώς στα φαινόμενα κατά την αίσθηση λαμπρά, στον πλούτο, στη δόξα και στην ηδονή». Πραγματικά με την λέξη «πρόσωπο της γης» υπαινίχθηκε τον φαινομενικά χαρωπό χαρακτήρα της, ενώ με την λέξη «κάθονται» υπονοεί την επιμονή και ενδόμυχη προσήλωση.

Με τους λόγους δε αυτούς συνάπτει προς τους ασεβείς αυτούς που αμάρτησαν αμετανόητα έως το τέλος, όπως προείπε και ο Ησαΐας, ότι «θα πάρουν φωτιά οι άνομοι και οι αμαρτωλοί συγχρόνως, και δεν θα υπάρξει κανείς να την σβήσει». «Η δική μας όμως πολιτεία ευρίσκεται στους ουρανούς, από τους οποίους και αναμένουμε τον Σωτήρα», λέει ο απόστολος· και «εσείς δεν είσθε από αυτόν τον κόσμο», έλεγε προς τους μαθητές Του ο Κύριος, προς τους οποίους πάλι λέει ότι, «όταν θα τελούνται όλα αυτά, ν’ ανασηκωθείτε και να υψώσετε τα κεφάλια σας, διότι προσεγγίζει η απολύτρωση σας».

6. Βλέπετε ότι οι ζώντες κατά τον Χριστό γεμίζουν ανέκφραστη χαρά και παρρησία για τα συμβαίνοντα ευθύς έπειτα από εκείνα, ενώ οι ζώντες κατά την σάρκα είναι γεμάτοι αισχύνη και οδύνη και κατήφεια; Καθώς φωνάζει και ο Παύλος λέγοντας, «ο Θεός θ’ αποδώσει στον καθένα κατά τα έργα του, σ’ εκείνους δηλαδή που επιζητούν με έργο αγαθό κατά υπομονή δόξα και τιμή και αφθαρσία θα αποδώσει ζωή αιώνια, ενώ για τους απειθούντες στην αλήθεια, πειθομένους δε στην αδικία θα υπάρξει θυμός και οργή, θα υπάρξει θλίψη και στενοχώρια σε κάθε άνθρωπο που κατεργάζεται το κακό».

Πραγματικά παλαιά επί του Νώε, όταν αυξήθηκε η αμαρτία και επικράτησε σε όλο σχεδόν το ανθρώπινο γένος, ήλθε από τον Θεό κατακλυσμός, που κατέστρεψε κάθε πνοή, ενώ μόνο ο δίκαιος αυτός με την οικογένειά του διαφυλάχθηκε για χάρη της γενέσεως ενός δευτέρου κόσμου. Πάλι δε έπειτα από αυτόν ο Θεός την αυξηθείσα κακία περιέκοπτε μερικά, όπως επί παράδειγμα όταν αποτέφρωσε με πυρ τους Σοδομίτες, καταπόντισε στη θάλασσα τους Φαραωνίτες, το δε πάντολμο γένος των Ιουδαίων αποδεκάτισε με πείνα και στάση, με νόσους και πικρές ποινές.

7. Ο κοινός όμως ιατρός, που χρησιμοποίησε χάριν του γένους μας τα αυστηρά φάρμακα και ιατρεύματα, δεν παρέλειψε εκείνα που είναι ευάρεστα και ωφελούν μ’ ευχαρίστηση, αλλά ανύψωσε πατέρες, ανέδειξε προφήτες, τέλεσε σημεία, έδωσε τον μωσαϊκό νόμο, έστειλε αγγέλους. Επειδή δε και αυτά ήταν ανίσχυρα για την ασυγκράτητη ορμή της κακίας μας, κατήλθε στη γη κλίνοντας προς τα κάτω τους ουρανούς ο Ίδιος ο Λόγος του Θεού, το μεγάλο ιατρικό που καταπαύει τις βαριές αμαρτίες· και αφού έγινε για μας τα πάντα, πλην της αμαρτίας, κατάργησε την αμαρτία στον εαυτό Του· έπειτα ενίσχυσε κι’ εμάς, ώστε να αμβλύνει το κεντρί εκείνης, και παραδειγμάτισε στον σταυρό τους αρχηγούς και συνεργούς αυτής καταργώντας δια του θανάτου τον έχοντα την εξουσία του θανάτου.

8. Και, αφού όπως στην εποχή του Νώε κατέκλυσε με ύδωρ τους αμαρτωλούς, έτσι ύστερα κατέκλυσε την αμαρτία δια της δικαιοσύνης και χάριτός Του, ανέστησε τον εαυτό Του αθάνατο, σαν σπέρμα και απαρχή του αιωνίου κόσμου, σαν παράδειγμα και παράστασή της, με βεβαιότητα ελπιζόμενης από εμάς, αναστάσεως. Αφού δε ανέστη και αναλήφθηκε στους ουρανούς, εξαπέστειλε σε όλη την οικουμένη αποστόλους, προέβαλε μέγα στίφος μαρτύρων, προέστησε πλήθος διδασκάλων, ανέδειξε συνάξεις οσίων.

Επειδή δε, ενώ έκαμε τα πάντα, χωρίς να παραλείψει τίποτε από τα απαραίτητα, είδε πάλι την κακία λόγω του αυτεξουσίου της προαιρέσεώς μας να κορυφώνεται τόσο πολύ, η μάλλον τότε θα την δει να ανυψώνεται, ώστε τότε πλέον οι άνθρωποι να προσκυνήσουν και να υπακούσουν στον Αντίχριστο, εγκαταλείποντας τον αληθινό Θεό και τον αληθινό Χριστό Του· γι’ αυτό θα κατέλθει πάλι από τους ουρανούς με πολλή δύναμη και δόξα, όχι για να μακροθυμήσει, αλλά για να τιμωρήσει εκείνους που δια των πονηρών έργων θησαύρισαν στους εαυτούς των την οργή κατά τον καιρό της μακροθυμίας Του· και τους μεν παραμένοντες ανίατους θ’ αποκόψει από τους υγιείς ως σάπια μέλη και θα τους παραδώσει στο πυρ, τους δε δικούς Του θ’ απαλλάξει από την επήρεια και την συναναστροφή των πονηρών ανθρώπων και θα τους καταστήσει κληρονόμους της βασιλείας των ουρανών.

9. Ευθύς λοιπόν μετά την βδελυρά παρρησία του Αντίχριστου θα κλονίσει τα πάντα Αυτός που συγκρότησε τα πάντα, κατά το λεχθέν από τον προφήτη, ότι ακόμη μια φορά «εγώ θα σείσω όχι μόνο την γη, αλλά και τον ουρανό». Ευθύς λοιπόν κλονίζει τον κόσμο και λύει το ανώτατο όριο του σύμπαντος, συμπτύσσει το ουράνιο κύτος και αναμιγνύει την γη με πυρ και συγχέει το παν, από κάτω μεν αναμοχλεύοντας τα παγκόσμια θα λέγαμε θεμέλια, από άνω δε στέλνοντας το πλήθος των άστρων σαν απερίγραπτους κεραυνούς επάνω στα κεφάλια των θεοποιήσαντων τον πονηρό, έτσι ώστε δι’ αυτών πρώτα να τιμωρηθούν όσοι πίστεψαν στον Αντίχριστο, διότι προσηλώθηκαν με τον νου και πείσθηκαν στον αντίθεο ως Θεό. Έπειτα δε, αφού επιφανεί ο Ίδιος με άφατη δόξα, δια δυνατής σάλπιγγος, όπως παλαιά δι’ εμφυσήματος τον προπάτορα, θα ζωώσει όλους και θα παρουσιάσει ενώπιόν Του ζωντανούς όλους τους από τους αιώνος νεκρούς. Και τους μεν ασεβείς δεν θα φέρει σε κρίση ούτε θα τους αξιώσει κανένα λόγο· διότι οι ασεβείς, κατά το γεγραμμένο, δεν θ’ αναστηθούν για κρίση, αλλά για κατάκριση.

10. Θα προβάλει δε για την κρίση όλα τα δικά μας, κατά την αναγινωσκόμενη σήμερα φωνή του ευαγγελίου· διότι, λέει, «όταν έλθει ο Υιός του ανθρώπου στη δόξα Του και όλοι οι άγιοι άγγελοι μαζί Του». Κατά την πρώτη Του παρουσία η δόξα της θεότητας Του κρυβόταν κάτω από την σάρκα την οποία ανέλαβε από εμάς υπέρ ημών, τώρα κρύβεται προς τον Πατέρα στον ουρανό μαζί με την ομόθεη σάρκα, τότε δε θα αποκαλύψει όλη τη δόξα· διότι θα φανεί ολόλαμπρος από ανατολή έως τη δύση, περιαυγάζοντας τα πέρατα με ακτίνες θεότητας, ενώ παγκόσμια και ζωοποιός σάλπιγγα θα ηχεί παντού και συγχρόνως θα συγκαλεί προς Αυτόν τα πάντα. Προηγουμένως έφερε μεν και τους αγγέλους μαζί Του, αλλά αφανώς, συγκρατώντας τον ζήλο τους κατά των θεομάχων ύστερα όμως θα φθάσει φανερά και δεν θα αποσιωπήσει, αλλά θα ελέγξει και θα παραδώσει τους απειθείς στις ποινές.

11. «Όταν λοιπόν έλθει ο Υιός του ανθρώπου στη δόξα Του και έλθουν όλοι οι άγιοι άγγελοι μαζί Του, τότε», λέει, «θα καθίσει επάνω στον θρόνο δόξας Του». Διότι έτσι προείδε και προείπε ο Δανιήλ· «ιδού», λέει, «ετοποθετήθηκαν θρόνοι και εκάθισε ο Παλαιός των Ημερών και είδα ωσάν τον Υιό του ανθρώπου να έρχεται επάνω στις νεφέλες του ουρανού, και έφθασε έως τον Παλαιό των Ημερών και του εδόθη όλη η τιμή και η εξουσία - χίλιες χιλιάδες λειτουργούσαν σ’ Αυτόν και μύριες μυριάδες παραστέκονταν σ’ Αυτόν».

Σε συμφωνία με αυτόν λέει και το Ιερό ευαγγέλιο, τότε «θα συναχθούν όλα τα έθνη εμπρός Του· και θα τους ξεχωρίσει ανάμεσά τους, όπως ο ποιμένας ξεχωρίζει τα πρόβατα από τα ερίφια [=γίδια]». Πρόβατα καλεί τους δίκαιους ως πράους και επιεικείς, που βάδισαν την ομαλή οδό των αρετών, την πατημένη από Αυτόν τον Ίδιο, και ως αφομοιωμένους με Αυτόν επειδή και Αυτός ονομάσθηκε Αμνός από τον Πρόδρομο και Βαπτιστή που είπε, «ιδού ο αμνός του Θεού που απαλείφει την αμαρτία του κόσμου». Ερίφια δε καλεί τους αμαρτωλούς, ως θρασείς και άτακτους, και φερόμενους προς τους γκρεμούς της αμαρτίας.

Και λέει, τους πρώτους θα τοποθετήσει δεξιά Του ως εργάτες δεξιών έργων, τους άλλους που δεν είναι εργάτες τέτοιων έργων θα τοποθετήσει στ’ αριστερά. «Τότε θα πεί ο Βασιλεύς», λέει, χωρίς να προσθέσει ποιος η ποιων βασιλέας, αφού δεν υπάρχει άλλος εκτός από Αυτόν διότι με όλο που και εκεί είναι πολλοί κύριοι και βασιλείς, αλλά Ένας είναι πραγματικά Κύριος, Ένας βασιλέας, ο φυσικός δεσπότης του σύμπαντος. Θα πει λοιπόν τότε στους από τα δεξιά Του ο μόνος βασιλεύς: «εμπρός οι ευλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήσατε την ετοιμασμένη για σας βασιλεία, από την θεμελίωση του κόσμου».

12. Πραγματικά προς αυτό απέβλεπε η από την αρχή σύσταση του κόσμου και προς αυτόν τον σκοπό απέβλεπε η επουράνια εκείνη και αρχαιοτάτη βουλή του Πατρός, κατά την οποία ο άγγελος της μεγάλης βουλής του Πατρός επεξεργάσθηκε τον άνθρωπο ως ζώο όχι μόνο κατ’ εικόνα, αλλά και καθ’ ομοίωση Του, για να δυνηθεί κάποτε να χωρέσει την μεγαλειότητα της θείας βασιλείας, την μακαριότητα της θείας κληρονομίας, την τελειότητα της ευλογίας του ανώτατου Πατρός, για την οποία έγιναν όλα τα ορατά και τα αόρατα.

Διότι δεν είπε “του αισθητού κόσμου”, αλλά απροσδιόριστα «του κόσμου», τόσο του ουρανίου, όσο και του επιγείου. Όχι δε μόνο αυτός, αλλά και η θεία και απόρρητη κένωση, η θεανδρική πολιτεία, τα σωτήρια πάθη, όλα τα μυστήρια, γι’ αυτόν τον σκοπό ρυθμίσθηκαν προνοητικά και πανσόφως, ώστε αυτός που θα φανεί πιστός στα παρόντα ν’ ακούσει από τον Σωτήρα· «εύγε, δούλε αγαθέ, αφού φάνηκες πιστός στα λίγα, θα σε ορίσω οικονόμο σε πολλά· είσελθε στη χαρά του Κυρίου σου». Έλθετε λοιπόν, λέει, όσοι χρησιμοποιήσατε κατά την γνώμη μου τον επίγειο και φθαρτό και πρόσκαιρο κόσμο καλώς, κληρονομήσατε και τον επικείμενο και μόνιμο και επουράνιο κόσμο. Διότι «επείνασα και μου εδώσατε να φάγω, εδίψασα και μ’ εποτίσατε, ξένος ήμουν και με περιμαζεύσατε, γυμνός και με ενδύσατε, ασθένησα και με επισκεφθήκατε, ήμουν στις φυλακές και ήλθατε προς εμένα».

13. Εδώ πρέπει να συζητηθεί για ποιο λόγο μνημόνευσε μόνο την ελεημοσύνη και γι’ αυτήν μόνο έδωσε εκείνη την ευλογία και την κληρονομία· και την βασιλεία. Αλλά δεν μνημόνευσε μόνο αυτήν για όσους αντιλαμβάνονται τα ακουόμενα. Επειδή δηλαδή προηγουμένως κάλεσε πρόβατα τους εργάτες της, με αυτόν τον χαρακτηρισμό επιβεβαίωσε τόσο την προς Αυτόν ομοίωση και κάθε αρετή τους, όσο και ότι ήταν έτοιμοι συνεχώς για το θάνατο υπέρ του καλού, όπως βέβαια και Αυτός οδηγήθηκε «ως πρόβατο για σφαγή και ως αμνός άφωνος εμπρός σ’ αυτόν που τον κουρεύει», κατά το γεγραμμένο.

14. Αφού λοιπόν τέτοιοι είναι και αυτοί, εγκωμιάζει ιδιαιτέρως την φιλανθρωπία· διότι πρέπει και αυτήν, ως δείγμα και καρπό της αγάπης, να την έχει σαν κεφαλή που υπέρκειται όλων των άλλων αρετών αυτός που πρόκειται να κληρονομήσει την αΐδια εκείνη βασιλεία. Αυτό το έδειξε ο Κύριος και με την παραβολή των δέκα παρθένων· διότι δεν εισάγονται στον θείο νυμφώνα όσες τύχουν, αλλά οι στολισμένες με παρθενία, η οποία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς άσκηση και εγκράτεια, καθώς και χωρίς πολλούς και ποικίλους για την αρετή αγώνες, προσέτι δε αυτές που κρατούν λαμπάδες στα χέρια, δηλαδή τον νου τους και την μέσα σ’ αυτόν άγρυπνη γνώση, που επιβαίνει και στηρίζεται στο πρακτικό της ψυχής, το δηλούμενο με τα χέρια, και αφιερώνεται δια βίου στον Θεό και συνάπτεται με τις από αυτόν λάμψεις.

Χρειάζεται όμως και άφθονο έλαιο, ώστε να διαρκεί το άναμμά τους. Έλαιο δε είναι η αγάπη, που είναι κορυφή των αρετών. Όπως λοιπόν, αν θέσεις θεμέλια και οικοδομήσεις επάνω σ’ αυτά τους τοίχους, δεν προσθέσεις δε την οροφή, τα αφήνεις όλα εκείνα άχρηστα, κατά τον ίδιο τρόπο, αν αποκτήσεις όλες τις αρετές, δεν προσαποκτήσεις δε την αγάπη, όλες εκείνες είναι άχρηστες και ανωφελείς• και η οροφή της οικίας όμως, χωρίς τα στοιχεία που την συγκρατούν, δεν μπορεί να οικοδομηθεί.

15. Και ο Κύριος λοιπόν προσφέρει την κληρονομία Του σε όσους έχουν σφραγίσει τις άλλες αρετές δια των έργων της αγάπης και ανέβηκαν σ’ αυτήν δια του ανεπίληπτου βίου η κατέφυγαν προς αυτήν για μετάνοια. Από αυτούς εγώ τους μεν πρώτους καλώ υιούς, διότι είναι φύλακες μυστικής από τον Θεό αναγεννήσεως, τους δε δευτέρους μισθωτούς, διότι ξαναποκτούν την χάρη δια των πολυειδών ιδρώτων της μετάνοια και δια της ταπεινώσεως ως μισθό.

16. Γι’ αυτό, αφού προηγουμένους στα θεία ευαγγέλια εξήγησε πολυειδώς τα σχετικά με την Κρίση, έπειτα εξέθεσε τα περί της αγάπης με την άποψη ότι τελειοποιεί η επαναφέρει τις εκεί απαριθμούμενες αρετές. Αλλά οι δίκαιοι θ’ αποκριθούν με τα λόγια· «Κύριε, πότε σε είδαμε να πεινάς και σε θρέψαμε, ή να διψάς και σε ποτίσαμε; Πότε σε είδαμε ξένο και σε συμμαζεύσαμε, η γυμνό και σε ενδύσαμε; Πότε σε είδαμε ασθενή η στην φυλακή και σ’ επισκεφθήκαμε;».

Βλέπετε ότι οι από τα δεξιά καλούνται και δίκαιοι; Επομένως γι’ αυτούς ο έλεος προέρχεται από την δικαιοσύνη και είναι με δικαιοσύνη. Βλέπετε δε άλλη αρετή, την ταπείνωση, να προσμαρτυρείται στους δικαίους από το πλήρωμα της αγάπης; Διότι ισχυρίζονται ότι είναι ανάξιοι της ανακηρύξεως και των επαίνων, σαν να μην έπραξαν κανένα αγαθό, αυτοί που μαρτυρούνται ότι δεν άφησαν κανένα αγαθό άπρακτο.

17. Γι’ αυτό, νομίζω, ο Κύριος αποκρίνεται σ’ αυτούς παρρησία, για ν’ αναφανούν ότι είναι τέτοιας μορφής και ανυψωθούν με την ταπείνωση και δικαίως εύρουν από Αυτόν χάρη, την οποία ο Κύριος παρέχει άφθονα στους ταπεινούς, «διότι ο Κύριος αντιτάσσεται στους υπερήφανους, ενώ στους ταπεινούς δίνει χάρη», ο οποίος και τώρα λέει προς αυτούς: «πραγματικά σας λέω, εφ’ όσον τα πράξατε σ’ ένα από τους αδελφούς μου τους ελάχιστους, τα κάνατε σ’ έμενα». Καλεί τον άλλο ελάχιστο για την πτωχεία και την ευτέλεια, αδελφό δε, διότι και αυτός έτσι έζησε κατά σάρκα επί της γης.

18. Ακούστε και ευφρανθείτε, όσοι είσθε πτωχοί και ενδεείς· διότι κατά τούτο είσθε αδελφοί του Θεού· κι αν είσθε πτωχοί και ευτελείς ακούσια, καταστήσατε εκούσιο για τον εαυτό σας το αγαθό δια της υπομονής και της ευχαριστίας. Ακούστε οι πλούσιοι και ποθήστε την ευλογημένη πτωχεία, για να γίνετε κληρονόμοι και αδελφοί του Χριστού, γνησιότεροι μάλιστα εκείνων που πτώχευσαν ακουσίως· διότι εκείνος πτώχευσε για μας εκουσίως.

Ακούστε και στενάξτε εσείς που περιφρονείτε τους αδελφούς σας, όταν υποφέρουν, μάλλον δε τους αδελφούς του Θεού, και δεν μεταδίδετε στους ενδεείς από όσα διαθέτετε άφθονα, τροφή, σκέπη, ενδυμασία, επιμέλεια κατάλληλη, και δεν προσφέρετε το περίσσευμά σας στο υστέρημα εκείνων. Μάλλον δε ας ακούσουμε και ας στενάξουμε, αφού κι εγώ ο ίδιος που σας λέω αυτά, ελέγχομαι από την συνείδηση μου ότι δεν είμαι τελείως έξω από το πάθος· διότι, ενώ πολλοί ριγούν και στερούνται, εγώ είμαι γεμάτος και ενδεδυμένος.

Πολύ δε περισσότερο άξιοι πένθους είναι αυτοί που έχουν και κατέχουν θησαυρούς περισσοτέρους από την καθημερινή ανάγκη η και φροντίζουν να τους αυξήσουν· ενώ είναι προσταγμένοι ν’ αγαπούν τον πλησίον σαν τους εαυτούς των, δεν τους θεωρούν ούτε σαν το χώμα. Διότι τι άλλο είναι ο χρυσός και ο άργυρος, που αγαπήσαμε περισσότερο από τους αδελφούς;

19 Αλλά ας επιστρέψουμε, ας μετανοήσουμε και ας κοινωνήσουμε εξυπηρετώντας τις ανάγκες των ανάμεσα μας πτωχών αδελφών με όσα έχουμε. Και αν δεν είμαστε διατεθειμένοι ν’ αδειάσουμε θεοφιλώς όλα τα υπάρχοντα, τουλάχιστο να μη τα κατακρατήσουμε όλα για τους εαυτούς μας άσπλαχνα· αλλά το μεν ένα ας το πράξουμε, γι’ αυτό δε που θα παραλείψουμε, ας ταπεινωθούμε ενώπιον του Θεού, και θα επιτύχουμε από αυτόν συγγνώμη, διότι η φιλανθρωπία Του αναπληρώνει την έλλειψη μας, για να μην, ο μη γένοιτο, ακούσουμε την απευκταία φωνή· διότι, λέει, «τότε θα πει και στους από τα αριστερά· φεύγετε από έμενα οι καταραμένοι». Πόσο φοβερό είναι τούτο! Απομακρυνθείτε από τη ζωή, εκβληθείτε από την τρυφή, στερηθείτε το φως!

20. Και δεν λέει μόνο τούτο, αλλά προχωρεί· «φεύγετε από εμένα οι καταραμένοι, στο αιώνιο πυρ, το ετοιμασμένο για τον Διάβολο και τους αγγέλους του». Όπως δηλαδή οι από τα δεξιά θα έχουν ζωή, και μάλιστα με το παραπάνω, ζωή μεν αφού θα συνευρίσκονται με τον Θεό, με το παραπάνω δε αφού θα είναι υιοί και κληρονόμοι της βασιλείας Του, έτσι και οι από τα αριστερά, αποτυγχάνοντας ν’ αποκτήσουν την αληθινή ζωή λόγω της απομακρύνσεως από τον Θεό, θα βρουν και παραπάνω κακό, αφού θα έχουν συνταχθεί με τους δαίμονες και θα παραδοθούν στο κολαστικό πυρ.

21. Ποιου δε είδους είναι το πυρ εκείνο, το οποίο άπτεται και των σωμάτων και των λογικών σε σώματα όντων, και των ασωμάτων πνευμάτων, θλίβοντας και στενοχωρώντας τα παντοτινά, και δια του οποίου θα λειώσει και το δικό μας πυρ, κατά το γεγραμμένο, «τα καιόμενα στοιχεία θα λειώσουν»; Πόση προσθήκη φέρει στην οδύνη το ανέλπιδο της απολυτρώσεως; Διότι, λέει, υπάρχει ποταμός, που παρασύρει το πυρ εκείνο, όπως φαίνεται, και το φέρνει μακρύτερα από τον Θεό. Γι’ αυτό δεν είπε “πορευθείτε”, αλλά «πορεύεσθε από εμένα οι καταραμένοι»· διότι έχετε δεχθεί τις άφθονες κατάρες από τους πτωχούς, και με όλο που υπέφεραν εκείνοι, εσείς πάντως είσθε άξιοι κατάρας.

Λέει δε προς αυτούς: «πηγαίνετε στο πυρ το ετοιμασμένο» όχι για σας, αλλά για τον Διάβολο και τους αγγέλους του· διότι τούτο δεν είναι προηγούμενο δικό μου θέλημα, δεν σας έπλασα γι’ αυτό, δεν ετοίμασα για σας την φωτιά. Το άσβεστο πυρ έχει αναφθεί για τους δαίμονες που έχουν αμετάβλητη την έξη της κακίας, με τους οποίους σας συνέδεσε η σύμφωνη μ’ εκείνους αμετανόητη γνώμη. Είναι λοιπόν εθελοντική η συμβίωση με τους πονηρούς αγγέλους.

«Διότι πείνασα και δεν μου δώσατε να φάω, δίψασα και δεν με ποτίσατε, ξένος ήμουν και δεν με συμμαζεύσατε, γυμνός και δεν με ντύσατε, ασθενής και στη φυλακή ήμουν και δεν μ’ επισκεφθήκατε». Όπως. αδελφοί, η αγάπη και τα έργα της αγάπης είναι πλήρωμα των αρετών, έτσι το μίσος και τα έργα του μίσους, ο ασυμπαθής τρόπος, η ακοινώνητη γνώμη, είναι πλήρωμα της αμαρτίας. Και όπως τη φιλανθρωπία ακολουθούν και συνυπάρχουν με αυτήν οι αρετές, έτσι την μισανθρωπία ακολουθούν οι κακίες· γι’ αυτό και από αυτήν μόνο καταδικάζονται.

22. Θα ήθελα λοιπόν να πω ότι δεν υπάρχει κανένα δείγμα μίσους μεγαλύτερο από το να προτιμούμε από τον αδελφό το άφθονο αργύριο· αλλά βλέπω την κακία να έχει βρει και μεγαλύτερο δείγμα της μισανθρωπίας. Υπάρχουν δηλαδή άνθρωποι που όχι μόνο δεν ελεούν από όσα διαθέτουν πλούσια, αλλά και σφετερίζονται τα ξένα. Ας συλλογισθούν λοιπόν από την απόφαση προς τους μη ελεήμονες, τι θα βρουν αυτοί και τι θα πάθουν, και ποιας ακατανόητης και αφόρητης καταδίκης είναι άξιοι, ας αποστούν από την αδικία και ας εξιλεώσουν το θείο δια των έργων της μετάνοιας. Εκείνοι δε θ’ αποκριθούν τότε ως εξής· «Κύριε, πότε σε είδαμε να πεινάς ή να διψάς η ξένο η γυμνό η ασθενή η φυλακισμένο, και δεν σε υπηρετήσαμε;».

23. Βλέπετε και αυτό το τελευταίο κακό, την υπερηφάνεια, συνεζευγμένη με τον ασυμπαθή τρόπο, όπως την ταπείνωση με την συμπάθεια; Οι δίκαιοι εγκωμιαζόμενοι για την φιλανθρωπία τους, ταπεινώνονται περισσότερο, δεν δικαιώνουν τους εαυτούς τους. Οι υπερήφανοι, όταν κατηγορούνται για την ασπλαχνία τους από τον αψευδή, δεν προσπίπτουν ταπεινωμένοι, αλλά αντιλέγουν και δικαιώνουν τους εαυτούς τους. Γι’ αυτό και θ’ ακούσουν τα λόγια· «αληθινά σας λέω, εφ’ όσον δεν το πράξατε σ’ ένα από αυτούς τους ελάχιστους, δεν το κάνατε ούτε σ’ έμενα». Κι έτσι θα μεταβούν, λέει, «αυτοί μεν σε αιώνια κόλαση. οι δε δίκαιοι σε αιώνια ζωή».

24. Ας ελεήσουμε λοιπόν τους εαυτούς μας, αδελφοί, δια του ελέους προς τους αδελφούς, ας αποκτήσουμε δια της συμπάθειας την συμπάθεια, ας ευεργετήσουμε για να ευεργετηθούμε. Η μεν ανταπόκριση είναι όμοια, διότι πρόκειται για ευποιία και φιλανθρωπία, για αγάπη και έλεος και συμπάθεια· αλλά δεν είναι ίση κατά την αξία και το μέτρο της υπεροχής. Διότι εσύ μεν παρέχεις από όσα έχει ο άνθρωπος, και όσο μπορεί να ευεργετήσει ο άνθρωπος, παίρνεις δε σε ανταπόδοση από τους θείους και ακένωτους θησαυρούς εκατονταπλάσια και την αιώνια ζωή, και ευεργετείσαι από όσα και όσο μπορεί ο Θεός να ευεργετήσει, «πράγματα που οφθαλμός δεν είδε και ους δεν άκουσε και που δεν ανέβηκαν στην καρδία του ανθρώπου».

25. Ας σπεύσουμε λοιπόν για να επιτύχουμε τον πλούτο της αγαθότητας, ας αγοράσουμε με λίγα αργύρια αιώνια κληρονομία, ας φοβηθούμε τέλος την απόφαση εναντίον των ανοικτίρμονων, για να μη κατακριθούμε από αυτήν εκεί. Ας μη φοβηθούμε μη τυχόν γίνουμε πτωχοί, δίδοντας ελεημοσύνη, διότι θ’ ακούσουμε από τον Χριστό, «έλθετε οι ευλογημένοι του Πατρός μου, κληρονομήστε την γη». Ας φοβηθούμε και ας κάνουμε το παν, για να μη φανούμε ανάξιοι της αγάπης του Θεού δια της ασπλαχνίας· «διότι αυτός που δεν αγαπά τον αδελφό του, που τον είδε», λέει ο ευαγγελιστής, «πως θ’ αγαπήσει τον Θεό που δεν τον είδε», αυτός δε που δεν αγαπά τον Θεό πως θα συνυπάρξει με Αυτόν; Και αυτός που δεν συνυπάρχει με Αυτόν θ’ απομακρυνθεί από Αυτόν· ο δε απομακρυνόμενος από Αυτόν οπωσδήποτε θα πέσει στη γέεννα του πυρός.

26. Αλλά εμείς ας επιδείξουμε έργα αγάπης προς τους αδελφούς μας εν Χριστώ, ελεώντας τους πτωχούς, επιστρέφοντας τους πλανημένους, σε όποια πλάνη και φτώχεια και αν είναι, δικαιώνοντας τους αδικουμένους, δυναμώνοντας τους κατάκοιτους από ασθένεια, είτε πάσχουν τούτο δια των αισθητών εχθρών και νοσημάτων είτε δια των αοράτων πονηρών πνευμάτων και των παθών της ατιμίας, επισκεπτόμενοι τους φυλακισμένους, αλλά και ανεχόμενοι αυτούς που μας κτυπούν, και χαρίζοντας ο ένας στον άλλο όποια μομφή έχει εναντίον του, όπως και ο Χριστός μας την χάρισε. Και γενικά, ας επιδείξουμε την μεταξύ μας αγάπη με κάθε τρόπο και με κάθε έργο και λόγο, για να επιτύχουμε την από τον Θεό αγάπη, να ευλογηθούμε από Αυτόν και να κληρονομήσουμε την επαγγελμένη σ’ εμάς και για μας ουράνια και αιώνια βασιλεία από την θεμελίωση του κόσμου.

27. Αυτήν είθε ν’ αποκτήσουμε όλοι εμείς, με την χάρη και την φιλανθρωπία του Κυρίου Ιησού Χριστού μαζί με τον Οποίο πρέπει στον Πατέρα, καθώς και στο Άγιο Πνεύμα, τιμή και δόξα στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

Αναδημοσίευση από

greekdownloads.wordpress