"Οι δύο καταστάσεις της δοξολογίας"

– Στὸν χῶρο τῆς δοξολογίας ὑπάρχουν δύο καταστάσεις. Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν περάση ἀπὸ τὴν πρώτη, δὲν μπορεῖ νὰ φθάση στὴν δεύτερη. Στὴν πρώτη κατάσταση ἔχει κανεὶς πίκρες, ἀλλὰ ὅλα τὰ παίρνει δεξιά. Βάζει καλὸ λογισμό, ρίχνει τὸ βάρος στὸν ἑαυτό του, ταπεινώνεται, μετανοεῖ καὶ εὐχαριστεῖ γιὰ ὅλα τὸν Θεό:
«Θεέ μου, λέει, Σὲ εὐχαριστῶ· ἐξ ἁμαρτιῶν μου τὰ περνῶ αὐτά. Μοῦ χρειάζονται καὶ περισσότερα, ἀλλὰ δὲν ἀντέχω. Σὲ παρακαλῶ, δῶσε μου ὑπομονὴ καὶ δύναμη, γιὰ νὰ ἀντέξω».
Τότε βομβαρδίζεται ἀπὸ τὴν θεία παρηγοριὰ καὶ περνᾶ στὴν δεύτερη κατάσταση. 

Στὴν δεύτερη κατάσταση βρίσκονται ὅσοι ἔχουν περάσει τὸ στάδιο τῆς μετανοίας καὶ ἔνιωσαν τὴν Θεία παρηγοριὰ ποὺ φέρνει ἡ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν· πέρασαν δηλαδὴ ἀπὸ τὸ χαροποιὸν πένθος καὶ ἔφθασαν στὴν δοξολογία. Τότε ὁ ἄνθρωπος δὲν ἔχει πίκρες, ἀλλὰ νιώθει μιὰ Θεία ἀγαλλίαση, μιὰ εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν Θεό, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ τὴν ἀντέξη. Λέει συνέχεια τὸ «δόξα σοι ὁ Θεός», εὐχαριστεῖ τὸν Θεὸ γιὰ τὶς μεγάλες Του εὐεργεσίες, γιὰ τὴν μεγάλη Του ἀγάπη, καὶ μετὰ μόνη της ἡ ψυχὴ κινεῖται στὴν εὐχή, στὴν δοξολογία τοῦ Θεοῦ ἢ ζητᾶ συγχώρηση ἀπὸ τὸν Θεό, γιατὶ δὲν ἀνταποκρίθηκε στὶς εὐλογίες Του.

– Γέροντα, ὁ Παπα‐Τύχων πῶς προσευχόταν;

– Ὁ Παπα‐Τύχων εἶχε φθάσει στὸν χῶρο τῆς δοξολογίας καὶ ἀντὶ γιὰ τὴν εὐχὴ εἶχε τὴν δοξολογία. Συνέχεια ἄκουγε κανεὶς ἀπὸ τὸ στόμα του τὸ «δόξα σοι ὁ Θεός, δόξα σοι ὁ Θεός», καὶ ὅλες σχεδὸν οἱ ἡμέρες τοῦ χρόνου ἦταν γι’ αὐτὸν Διακαινήσιμες186, ἀφοῦ ζοῦσε πάντα τὴν πασχαλινὴ χαρά.

Ὅσοι βρίσκονται στὴν προχωρημένη αὐτὴ κατάσταση ἔχουν συνέχεια Πάσχα, Ἀνάσταση! Καμπάνες, σήμαντρα, τάλαντα, ὅλα μαζὶ χτυποῦν χαρμόσυνα187. «Αἰνεῖτε Αὐτὸν ἐν κυμβάλοις εὐήχοις, αἰνεῖτε Αὐτὸν ἐν κυμβάλοις ἀλαλαγμοῦ»188. Ὅλη τὴν ἡμέρα δοξολογοῦν τὸν Θεὸ καὶ χτυπᾶ σὰν καμπάνα ἡ καρδιά τους.

Δάκρυα μετανοίας καὶ δάκρυα δοξολογίας

– Γέροντα, νὰ μᾶς ἐξηγήσετε αὐτὸ ποὺ γράφει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαὰκ γιὰ τὰ δάκρυα: «Ἄλλα δάκρυα καίουσι καὶ ξηραίνουσι τὸ σῶμα καὶ ἄλλα δάκρυα εὐφραίνουσι καὶ τρέφουσιν αὐτό· καὶ ὅσα μὲν δάκρυα γεννῶνται ἐκ τῆς κατανύξεως τῆς ταπεινῆς καρδίας διὰ τὰς ἁμαρτίας, καίουσι καὶ ξηραίνουσι τὸ σῶμα (...) Τὰ τῆς δευτέρας τάξεως δάκρυα προέρχονται ἐκ τῆς γνώσεως καὶ συνέσεως, τὰ ὁποῖα καλλωπίζουσι τὸ πρόσωπον καὶ τρέφουσι τὸ σῶμα»189.

– Τὰ πρῶτα δάκρυα εἶναι δάκρυα μετανοίας. Πονᾶς βαθιὰ καὶ εἰλικρινὰ γιὰ τὸ σφάλμα σου καὶ κλαῖς μὲ ταπείνωση. Τὰ δάκρυα αὐτὰ καταβάλλουν τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ ἔχουν καὶ Θεία παρηγοριά. Ὅταν ὅμως ἡ ψυχὴ συμφιλιωθῆ μὲ τὸν Θεό, ἔρχονται τὰ δάκρυα τῆς εὐγνωμοσύνης καὶ τῆς δοξολογίας, ποὺ εἶναι δάκρυα ἀγαλλιάσεως. Τότε ἡ ψυχὴ βρίσκεται σὲ ἄλλον χῶρο, φτερουγίζει στὴν ἁπαλὴ ἐκείνη γλυκύτητα, τὴν παραδεισένια. Στὴν δεύτερη αὐτὴν κατάσταση ὁ ἄνθρωπος καὶ μὲ λίγη τροφὴ περνάει. Εὐφραίνεται ἡ καρδιά, καὶ τὸ ἐλάχιστο ποὺ τρώει τὸν κρατάει, ἀλλὰ καὶ ἡ ἔλλειψη ὕπνου δὲν τὸν βλάπτει. Δὲν εἶναι ὅτι πιέζει τὸν ἑαυτό του, γιὰ νὰ μὴν κοιμηθῆ, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ὑπερβολικὴ ἀγαλλίαση δὲν μπορεῖ νὰ κοιμηθῆ. Φουντώνει ὁ Θεῖος ἔρωτας στὴν καρδιὰ καὶ δὲν τοῦ κάνει καρδιὰ νὰ κοιμηθῆ. Ἐκείνη ἡ χαρὰ ἡ μεγάλη ἀναπληρώνει πολὺ ὕπνο.

– Μπορεῖ, Γέροντα, νὰ ψάλλη κανεὶς τὸ «Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε»190 μὲ δάκρυα;

– Ναί, μὲ πλημμύρα ἀπὸ δάκρυα, ἀπὸ εὐγνωμοσύνη!

– Δηλαδή, Γέροντα, μπορεῖ νὰ κλαίη κανείς, ὅταν δοξολογῆ τὸν Θεό;

– Ναί, αἰσθάνεται μία ἀνέκφραστη ἀγαλλίαση ἀπὸ εὐγνωμοσύνη, ποὺ δὲν κρατιέται ὁ ἄνθρωπος, τινάζεται. Αὐτὸ εἶναι τὸ πραγματικὸ ξέσπασμα δοξολογίας. Νὰ κινηθῆτε στὴν πνευματικὴ σφαῖρα, στὴν δοξολογία. «Δόξα σοι ὁ Θεός, δόξα σοι ὁ Θεὸς» νὰ λέτε συνέχεια. Μετὰ ὅλα θὰ σᾶς συγκινοῦν, γιὰ ὅλα θὰ νιώθετε μεγάλη εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν Θεό, καὶ ὁ Θεὸς θὰ σᾶς τρελλάνη μὲ τὶς πολλές Του εὐλογίες.

186 Διακαινήσιμος ὀνομάζεται ἡ ἑβδομάδα μετὰ τὴν Κυριακὴ τοῦ Πάσχα.

187 Στὴν Ἀγρυπνία τῆς Ἀναστάσεως σύμφωνα μὲ τὸ Τυπικὸ «κρούονται ἅπαντα», χτυποῦν δηλαδὴ συγχρόνως ὅλες οἱ καμπάνες, τὰ σήμαντρα καὶ τὰ τάλαντα (χειροσήμαντρα).

188 Ψαλμ. 150, 5 καὶ στιχολογία τῶν Αἴνων.

189 Ἀββᾶ Ἰσαὰκ τοῦ Σύρου, Οἱ Ἀσκητικοὶ Λόγοι, Λόγος ΠΕ΄, σ. 295.

190 Εἱρμὸς καὶ Καταβασία τῆς α΄ ᾠδῆς τοῦ πρώτου κανόνος τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ ΣΤ’ «Περί Προσευχής»