Η εικόνα παρουσιάζει κάτω, δεξιά και
αριστερά από το Σταυρό δύο ομίλους προσώπων:
την Παναγία με τις μυροφόρες αριστερά, τον Ιωάννη, τον Ιωσήφ και το Νικόδημο, δεξιά.
Στη μέση εικονίζεται ο νεκρός Κύριος που μόλις έχει αποκαθηλωθεί.
Δεσπόζει στην εικόνα ενώνοντας τις δύο ομάδες.
Είναι ο άξονας της σύνθεσης. Επάνω, κάτω από τις κεραίες του Σταυρού, πετούν άγγελοι. Είναι οι αντιπρόσωποι των αγγελικών δυνάμεων, που εξεπλάγησαν από το φόβο, όταν είδαν νεκρό το ζωοδότη Κύριο.
την Παναγία με τις μυροφόρες αριστερά, τον Ιωάννη, τον Ιωσήφ και το Νικόδημο, δεξιά.
Στη μέση εικονίζεται ο νεκρός Κύριος που μόλις έχει αποκαθηλωθεί.
Δεσπόζει στην εικόνα ενώνοντας τις δύο ομάδες.
Είναι ο άξονας της σύνθεσης. Επάνω, κάτω από τις κεραίες του Σταυρού, πετούν άγγελοι. Είναι οι αντιπρόσωποι των αγγελικών δυνάμεων, που εξεπλάγησαν από το φόβο, όταν είδαν νεκρό το ζωοδότη Κύριο.
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης (19,25) μας
πληροφορεί πως κοντά στον Σταυρό του
Κυρίου στέκονταν τρεις ή τέσσερις γυναίκες συμπεριλαμβανομένης και της
Θεοτόκου. Άλλες όμως γυναίκες, όπως μαρτυρούν οι άλλοι Ευαγγελιστές,
παρακολουθούσαν από μακριά το μαρτύριο του Διδασκάλου. Είναι πολύ πιθανόν
μερικές από αυτές να προστέθηκαν στις Μυροφόρες που παραστέκονταν στον Σταυρό.
Ακόμη οι ευσεβείς γυναίκες που παραβρέθηκαν στη Σταύρωση θα βοήθησαν και στην ταφή του Κυρίου. Έτσι ο όμιλος γυναικών στην Αποκαθήλωση παρουσιάζεται πολυπρόσωπος. Ο ορθόδοξος αγιογράφος θέλησε με τα πολλά πρόσωπα να τονίσει τη θλίψη και να επαυξήσει το θρήνο που προκάλεσε το απίστευτο θέαμα του νεκρού και εγκαταλειμμένου Χριστού.
Ακόμη οι ευσεβείς γυναίκες που παραβρέθηκαν στη Σταύρωση θα βοήθησαν και στην ταφή του Κυρίου. Έτσι ο όμιλος γυναικών στην Αποκαθήλωση παρουσιάζεται πολυπρόσωπος. Ο ορθόδοξος αγιογράφος θέλησε με τα πολλά πρόσωπα να τονίσει τη θλίψη και να επαυξήσει το θρήνο που προκάλεσε το απίστευτο θέαμα του νεκρού και εγκαταλειμμένου Χριστού.
Στην πρώτη σειρά των Μυροφόρων εικονίζεται η Παναγία να ανακρατεί από
την μέση το νεκρό Υιό της. Τα μάτια της έχουν στεγνώσει από τα δάκρυα. Όμως δεν
σπαράζει από τον πόνο. Η θλίψη της είναι συγκρατημένη. Η βεβαιότητα της
Ανάστασης της γλυκαίνει τον πόνο.
«Νέκρωσιν την σήν, η πανάφθορος Χριστέ, σου μητήρ, βλέπουσα, πικρώς σοι εφθέγγετο∙ Μη βραδύνης, η ζωή, εν τοίς νεκροίς» (Εγκώμιο δευτέρας Στάσεως).
«Νέκρωσιν την σήν, η πανάφθορος Χριστέ, σου μητήρ, βλέπουσα, πικρώς σοι εφθέγγετο∙ Μη βραδύνης, η ζωή, εν τοίς νεκροίς» (Εγκώμιο δευτέρας Στάσεως).
Λύπη ανάμικτη με έκπληξη προδίδει η έκφραση των Μυροφόρων που στέκουν
πίσω από την Θεοτόκο. Είχαν υπηρετήσει τον Κύριο και είχαν δει τα θαύματά Του.
Τώρα βλέπουν πως Εκείνος που ανάστησε νεκρούς, «άπνους φέρεται κηδευόμενος
χερσί του Ιωσήφ».
Στην ομάδα των ανδρών διακρίνουμε με τη σειρά τον Ιωσήφ, τον Ιωάννη και
το Νικόδημο. Ο Ιωσήφ, σεβαστό και επίσημο μέλος του Συνεδρίου, έχει έκφραση
αριστοκρατική. Τα συμβάντα τον έχουν βυθίσει σε σκέψεις. Αναπολεί τη ζωή, τη
δράση και τη διδασκαλία του Διδασκάλου του. Θαυμάζει τη θεία κένωση, την αγάπη
του Θεού στο πλάσμα Του. Ο ορθόδοξος αγιογράφος θέλησε να τον εικονίσει όπως
τον παρουσιάζει ο υμνωδός της Εκκλησίας.
«Ο ευσχήμων Σώτερ, σχηματίζει φρικτώς, και κηδεύει ως νεκρόν ευσχημόνως σε και θαμβείταί σου το σχήμα το φρικτόν» (Εγκώμιο πρώτης Στάσεως).
Ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού, ο Ιωάννης, ανακρατεί με το ένα χέρι το γερμένο κεφάλι του Χριστού και με το άλλο το νεκρό χέρι Tου. Είναι σε στάση υπόκλισης. Υποκλίνεται μπροστά στη θεία μεγαλειότητα. Προσκυνεί κατά κάποιο τρόπο το πάθος, ανυμνεί την ταφή και μεγαλύνει τη θεία δύναμη, με τα οποία λυτρώθηκε ο άνθρωπος από την θανατηφόρα αμαρτία.
Ο Νικόδημος, τρίτος της ευλογημένης τριάδας, είναι ακουμπισμένος στη σκάλα που χρειάστηκε για την Αποκαθήλωση. Εικονίζεται συνήθως κρατώντας όργανα ξυλουργού (τανάλια, σκεπάρνι) που ήταν απαραίτητα όργανα για να βγουν τα καρφιά του Σταυρού. Έντονη είναι η θλίψη και στο πρόσωπο του Νικοδήμου. Αναπολεί την νυκτερινή αναζήτηση που είχε με τον Κύριο, και επαναλαμβάνει ίσως νοερά την συγκλονιστική φράση, που άκουσε τότε από το στόμα του Κυρίου:
Καί καθώς Μωϋσής ύψωσε τον όφιν εν τη ερήμω, ούτως υψωθήναι δεί τον υιόν του ανθρώπου, ίνα πάς ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ ' έχη ζωήν αιώνιον ( Ιω. 3, 14-15).
Τέλος, οι άγγελοι που εικονίζονται στο πάνω μέρος της εικόνας, με ανοικτές παλάμες των χεριών, προσθέτουν στην ανθρώπινη απορία για το Πάθος του Κυρίου και την έκπληξη του ουρανού.
Στην εικόνα μας, θαυμάσιο έργο της κρητικής σχολής του 16ου αιώνα (βρίσκεται στη Ι. Μονή Κουτλουμουσίου του Αγίου Όρους), δεσπόζει η μορφή του προσηλωθέντος στο Σταυρό Κυρίου.
Ο θάνατός Του ήταν το προανάκρουσμα της ζωηφόρας Ανάστασής Του. Ήταν ένας φυσίζωος, ζωογόνος δηλαδή ύπνος. Καθώς τον ενατενίζουμε εξουθενωμένο, έρχεται στο νου μας το θρηνητικό άσμα:
« Ύπνωσας Χριστέ τον φυσίζωον ύπνον εν τάφω, και βαρέως ύπνου εξήγειρας, του της αμαρτίας, το των ανθρώπων γένος » (Εγκώμιο δευτέρας Στάσεως).
«Ο ευσχήμων Σώτερ, σχηματίζει φρικτώς, και κηδεύει ως νεκρόν ευσχημόνως σε και θαμβείταί σου το σχήμα το φρικτόν» (Εγκώμιο πρώτης Στάσεως).
Ο αγαπημένος μαθητής του Χριστού, ο Ιωάννης, ανακρατεί με το ένα χέρι το γερμένο κεφάλι του Χριστού και με το άλλο το νεκρό χέρι Tου. Είναι σε στάση υπόκλισης. Υποκλίνεται μπροστά στη θεία μεγαλειότητα. Προσκυνεί κατά κάποιο τρόπο το πάθος, ανυμνεί την ταφή και μεγαλύνει τη θεία δύναμη, με τα οποία λυτρώθηκε ο άνθρωπος από την θανατηφόρα αμαρτία.
Ο Νικόδημος, τρίτος της ευλογημένης τριάδας, είναι ακουμπισμένος στη σκάλα που χρειάστηκε για την Αποκαθήλωση. Εικονίζεται συνήθως κρατώντας όργανα ξυλουργού (τανάλια, σκεπάρνι) που ήταν απαραίτητα όργανα για να βγουν τα καρφιά του Σταυρού. Έντονη είναι η θλίψη και στο πρόσωπο του Νικοδήμου. Αναπολεί την νυκτερινή αναζήτηση που είχε με τον Κύριο, και επαναλαμβάνει ίσως νοερά την συγκλονιστική φράση, που άκουσε τότε από το στόμα του Κυρίου:
Καί καθώς Μωϋσής ύψωσε τον όφιν εν τη ερήμω, ούτως υψωθήναι δεί τον υιόν του ανθρώπου, ίνα πάς ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται, αλλ ' έχη ζωήν αιώνιον ( Ιω. 3, 14-15).
Τέλος, οι άγγελοι που εικονίζονται στο πάνω μέρος της εικόνας, με ανοικτές παλάμες των χεριών, προσθέτουν στην ανθρώπινη απορία για το Πάθος του Κυρίου και την έκπληξη του ουρανού.
Στην εικόνα μας, θαυμάσιο έργο της κρητικής σχολής του 16ου αιώνα (βρίσκεται στη Ι. Μονή Κουτλουμουσίου του Αγίου Όρους), δεσπόζει η μορφή του προσηλωθέντος στο Σταυρό Κυρίου.
Ο θάνατός Του ήταν το προανάκρουσμα της ζωηφόρας Ανάστασής Του. Ήταν ένας φυσίζωος, ζωογόνος δηλαδή ύπνος. Καθώς τον ενατενίζουμε εξουθενωμένο, έρχεται στο νου μας το θρηνητικό άσμα:
« Ύπνωσας Χριστέ τον φυσίζωον ύπνον εν τάφω, και βαρέως ύπνου εξήγειρας, του της αμαρτίας, το των ανθρώπων γένος » (Εγκώμιο δευτέρας Στάσεως).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου