"Οι ιερές εικόνες βοηθούν στην προσευχή"

– Γέροντα, ὅταν εἶμαι στενοχωρημένη, πῶς θὰ βρῶ παρηγοριά;

– Νὰ καταφύγης στὴν προσευχή. Καὶ μόνον τὸ κεφάλι σου νὰ ἀκουμπήσης σὲ μία εἰκόνα, θὰ βρῆς παρηγοριά. Κάνε τὸ κελλί σου σὰν ἐκκλησάκι μὲ εἰκόνες ποὺ σὲ ἀναπαύουν, καὶ νὰ δῆς, θὰ βρίσκης μέσα σὲ αὐτὸ πολλὴ παρηγοριά.

– Μερικὲς φορές, Γέροντα, κατὰ τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς ἀσπάζομαι τὶς εἰκόνες. Εἶναι σωστό;

– Σωστὸ εἶναι. Κανονικὰ ἔτσι πρέπει νὰ ἀσπαζώμαστε τὶς εἰκόνες: Νὰ ξεχειλίζη ἡ καρδιά μας ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν Χριστό, τὴν Παναγία καὶ τοὺς Ἁγίους, καὶ νὰ πέφτουμε, νὰ προσκυνοῦμε τὶς ἅγιες εἰκόνες τους.
Μιὰ χρονιά, στὶς 26 Μαρτίου, ποὺ γιορτάζουμε τὴν Σύναξη τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, προσευχόμουν ὄρθιος μπροστὰ στὶς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Παναγίας. Γιὰ μιὰ στιγμὴ βλέπω τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Παναγία νὰ κινοῦνται σὰν ζωντανοί! «Χριστέ μου, εἶπα, εὐλόγησέ με. Παναγία μου, εὐλόγησέ με». Καί, καθὼς ἔπεφτα νὰ προσκυνήσω, μιὰ ἔντονη εὐωδία γέμισε τὸ κελλί. Μὲ ἔπιασε τρέλλα! Τὸ χαλάκι ποὺ εἶχα στρωμένο κάτω, ἂν καὶ ἦταν γεμάτο χῶμα, ἀκόμη καὶ αὐτὸ εὐωδίαζε. Ἔμεινα γονατιστὸς καὶ ἀσπαζόμουν αὐτὸ τὸ χαλάκι. Τέτοια εὐωδία!

– Γέροντα, ὅταν προσεύχωμαι, βοηθάει νὰ φέρω στὸν νοῦ μου τὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ;

– Κοίταξε, ὅταν προσεύχεσαι μπροστὰ σὲ μιὰ εἰκόνα, ἡ εἰκόνα βοηθάει, γιατὶ ἀπὸ τὴν εἰκόνα περνᾶς στὸ εἰκονιζόμενο πρόσωπο34. Ὅταν ὅμως προσεύχεσαι νοερῶς καὶ εἶσαι σκυμμένη μὲ κλειστὰ τὰ μάτια, δὲν πρέπει νὰ φέρνης στὸν νοῦ σου μὲ τὴν φαντασία σου εἰκόνες, γιατὶ μπορεῖ νὰ τὸ ἐκμεταλλευθῆ τὸ ταγκαλάκι καὶ νὰ σοῦ τὰ παρουσιάση σὰν ὁράματα, γιὰ νὰ σὲ πλανήση καὶ νὰ σοῦ κάνη κακό.

Ἰδίως ἡ εὐχὴ καλὰ εἶναι νὰ γίνεται μὲ καθαρὸ νοῦ, χωρὶς λογισμοὺς ἢ παραστάσεις, ἔστω κι ἂν αὐτὲς εἶναι εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ ἢ παραστάσεις ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή, γιατὶ αὐτὸ εἶναι ἐπικίνδυνο, ἰδιαίτερα γιὰ ὅσους ἔχουν πολλὴ φαντασία καὶ ὑπερηφάνεια. Μόνον ὅταν ἔρχωνται ρυπαροὶ ἢ βλάσφημοι λογισμοί, μποροῦμε νὰ χρησιμοποιήσουμε παραστάσεις ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή. Ἡ καλύτερη ὅμως «παράσταση» εἶναι ἡ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητός μας καὶ τῆς ἀχαριστίας μας.

Τὸ κομποσχοίνι: τὸ αὐτόματο ὅπλο κατὰ τοῦ διαβόλου

– Γέροντα, ποιά σημασία ἔχει τὸ κομποσχοίνι;

– Τὸ κομποσχοίνι εἶναι μιὰ κληρονομιά, μιὰ εὐλογία, ποὺ μᾶς ἔχουν ἀφήσει οἱ Ἅγιοι Πατέρες μας. Καὶ μόνo γι’ αὐτὸ ἔχει μεγάλη ἀξία. Βλέπεις, σὲ κάποιον ἀφήνει ὁ παπποῦς του κληρονομιὰ ἕνα ἀσήμαντο πράγμα καὶ τὸ ἔχει μετὰ σὰν φυλαχτό, πόσο μᾶλλον τὸ κομποσχοίνι ποὺ μᾶς τὸ ἄφησαν κληρονομιὰ οἱ Ἅγιοι Πατέρες!

Παλιά, ποὺ δὲν ὑπῆρχαν ρολόγια, οἱ μοναχοὶ μετροῦσαν τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς μὲ τὸ κομποσχοίνι, ἀλλὰ οἱ κόμποι τοῦ κομποσχοινιοῦ ἦταν ἁπλοί.
Κάποτε ἕνας ἀσκητὴς ἔκανε πολὺ ἀγώνα, πολλὲς μετάνοιες κ.λπ., καὶ ὁ διάβολος πήγαινε καὶ ἔλυνε τοὺς κόμπους τοῦ κομποσχοινιοῦ του. Ἔκανε‐ἔκανε μετάνοιες ὁ καημένος καὶ ἀπέκαμε, γιατὶ δὲν μποροῦσε νὰ τὶς μετρᾶ, ἀφοῦ ὁ διάβολος τοῦ ἔλυνε συνέχεια τοὺς κόμπους. Τότε παρουσιάσθηκε Ἄγγελος Κυρίου καὶ τοῦ δίδαξε πῶς νὰ πλέκη τοὺς κόμπους, ὥστε σὲ κάθε κόμπο νὰ σχηματίζωνται ἐννέα σταυροί. Ὁ διάβολος μετά, ὁ ὁποῖος τρέμει τὸν σταυρό, δὲν μποροῦσε νὰ τοὺς λύση. Ἔτσι κάθε κόμπος τοῦ κομποσχοινιοῦ ἔχει ἐννέα σταυρούς, ποὺ συμβολίζουν τὰ ἐννέα τάγματα τῶν Ἀγγέλων.

– Γέροντα, τί σημαίνουν οἱ τριάντα τρεῖς, οἱ πενῆντα, οἱ ἑκατὸ καὶ οἱ τριακόσιοι κόμποι ποὺ ἔχουν τὰ κομποσχοίνια;

– Μόνον ὁ ἀριθμὸς τριάντα τρία εἶναι συμβολικός· συμβολίζει τὰ τριάντα τρία χρόνια ποὺ ἔζησε ὁ Χριστὸς ἐπάνω στὴν γῆ. Οἱ ἄλλοι ἀριθμοὶ ἁπλῶς μᾶς βοηθοῦν νὰ μετρᾶμε τὶς μετάνοιες ποὺ κάνουμε ἢ πόσες φορὲς θὰ ποῦμε τὴν εὐχή. Μερικὲς μηχανὲς ἔχουν ἕνα σχοινὶ μὲ μιὰ χειρολαβὴ στὴν ἄκρη καί, ὅταν θέλης νὰ τὶς βάλης μπρός, τραβᾶς μερικὲς φορὲς τὸ σχοινὶ μὲ δύναμη, μέχρι νὰ ξεπαγώσουν τὰ παγωμένα λάδια.
Ἔτσι καὶ τὸ κομποσχοίνι εἶναι τὸ σχοινὶ τὸ ὁποῖο τραβᾶμε μία ‐ δύο ‐ πέντε ‐ δέκα φορὲς καὶ ξεπαγώνουν τὰ πνευματικὰ λάδια καὶ παίρνει μπρὸς ἡ πνευματικὴ μηχανὴ τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς, ὁπότε δουλεύει μετὰ μόνη της ἡ καρδιὰ στὴν εὐχή. Ἀλλά, καὶ ὅταν ἡ καρδιὰ πάρη μπρὸς στὴν εὐχή, καὶ πάλι δὲν πρέπει νὰ καταργήσουμε τὸ κομποσχοίνι, γιὰ νὰ μὴν παρακινηθοῦν καὶ ἄλλοι νὰ τὸ καταργήσουν, ἐνῶ δὲν πῆρε ἀκόμη μπρὸς ἡ καρδιά τους στὴν εὐχή.

– Ὅταν, Γέροντα, κρατῶ τὸ κομποσχοίνι μου καὶ λέω τὴν εὐχὴ μηχανικά, μήπως ὑπάρχει κίνδυνος ἀνθρωπαρέσκειας;

– Ἂν κάνης κομποσχοίνι ἐξωτερικὰ ἀπὸ ἀνθρωπαρέσκεια, ἀκόμη καὶ τὰ χέρια σου νὰ ξεφλουδίσης, σὲ τίποτε δὲν θὰ σὲ ὠφελήση. Μόνον κούραση θὰ σοῦ φέρη καὶ τὴν ψευδαίσθηση ὅτι δῆθεν ἀσχολεῖσαι μὲ τὴν νοερὰ προσευχή.

– Γέροντα, ἐγὼ δὲν ἔχω συνηθίσει νὰ κρατῶ κομποσχοίνι.

– Τὸ κομποσχοίνι νὰ τὸ κρατᾶς, γιὰ νὰ μὴν ξεχνᾶς τὴν εὐχή, τὴν ὁποία πρέπει νὰ ἐργάζεσαι ἐσωτερικά, στὴν καρδιά. Ὅταν μάλιστα βγαίνης ἀπὸ τὸ κελλί σου, νὰ θυμᾶσαι ὅτι ὁ ἐχθρὸς εἶναι ἕτοιμος γιὰ ἐπίθεση. Γι’ αὐτό, νὰ μιμῆσαι τὸν καλὸ στρατιώτη ποὺ βγαίνοντας ἀπὸ τὸ πολυβολεῖο ἔχει πάντοτε «ἀνὰ χεῖρας» τὸ αὐτόματο ὅπλο. Τὸ κομποσχοίνι ἔχει μεγάλη δύναμη· εἶναι τὸ ὅπλο τοῦ μοναχοῦ καὶ οἱ κόμποι εἶναι σφαῖρες, ποὺ «κρὰ‐κρὰ» θερίζουν τὰ ταγκαλάκια.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ ΣΤ’ «Περί Προσευχής»