"Τι βοηθάει να κινείται κανείς μέσα στο Ναό με ευλάβεια"

Απόσπασμα:

«– Γέροντα, τί βοηθάει νὰ κινῆται κανεὶς μέσα στὸν Ναὸ μὲ εὐλάβεια;

– Ὅταν ξεκινᾶς γιὰ τὸν Ναό, νὰ λὲς μὲ τὸν λογισμό σου: «Ποῦ πηγαίνω; Τώρα μπαίνω στὸν Οἶκο τοῦ Θεοῦ. Τί κάνω; Προσκυνῶ τὶς εἰκόνες, τὸν Θεό». Ἀπὸ τὸ κελλί σου ἢ ἀπὸ τὸ διακόνημά σου πηγαίνεις στὸν Ναό. Ἀπὸ τὸν Ναὸ νὰ πᾶς στὸν Οὐρανὸ καὶ πιὸ ἐκεῖ ἀκόμη, στὸν Θεό.

– Πῶς γίνεται αὐτό;

– Ὁ Ναὸς εἶναι τὸ «σπίτι» τοῦ Θεοῦ. Καὶ τὸ δικό μας πραγματικὸ σπίτι εἶναι στὸν Παράδεισο. Ἐδῶ ψάλλουν οἱ ἀδελφές. Ἐκεῖ οἱ Ἄγγελοι, οἱ Ἅγιοι... Ἄν, ὅταν πηγαίνουμε σὲ ἕνα κοσμικὸ σπίτι, χτυπᾶμε τὴν πόρτα, σκουπίζουμε τὰ πόδια, καθώμαστε συνεσταλμένα, τότε μέσα στὸν Οἶκο τοῦ Θεοῦ, ὅπου θυσιάζεται ὁ Χριστός, τί πρέπει νὰ κάνουμε; Μὲ μία σταγόνα θεϊκοῦ Αἵματος μᾶς ἐξαγόρασε ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ στὴν συνέχεια μᾶς νοσηλεύει μὲ κιλὰ Αἵματος καὶ μᾶς τρέφει μὲ τὸ πανάγιο Σῶμα Του. Ὅλα λοιπὸν αὐτὰ τὰ φρικτὰ καὶ θεῖα γεγονότα, ὅταν τὰ φέρνουμε στὴν μνήμη μας, μᾶς βοηθοῦν νὰ κινούμαστε μὲ εὐλάβεια μέσα στὸν Ναό.
Ἀλλὰ βλέπω στὴν Θεία Λειτουργία, ἀκόμη καὶ ὅταν ὁ ἱερέας λέη «Ἄνω σχῶμεν τὰς καρδίας» καὶ λέμε «Ἔχομεν πρὸς τὸν Κύριον», λίγοι εἶναι αὐτοὶ ποὺ ἔχουν τὸν νοῦ τους πρὸς τὸν Κύριο! Γι᾿ αὐτὸ καλύτερα νὰ λέμε νοερῶς «νὰ ἔχουμε τὶς καρδιές μας πρὸς τὸν Κύριον», γιατὶ ὁ νοῦς μας καὶ ἡ καρδιά μας εἶναι ὅλο πρὸς τὰ κάτω. Λέμε καὶ ψέματα, γιατὶ λέμε «ἔχομεν», ἀλλὰ δὲν ἔχουμε ἐκεῖ τὸν νοῦ μας. Βέβαια, ἐὰν ἔχουμε τὴν καρδιά μας πρὸς τὰ «ἄνω», ὅλα θὰ πᾶνε πρὸς τὰ «ἄνω».

– Γέροντα, τί βοηθάει νὰ ψάλλη κανεὶς κατανυκτικά;

– Νὰ ἔχη τὸν νοῦ του στὰ θεῖα νοήματα καὶ νὰ ἔχη εὐλάβεια· νὰ μὴν πιάνη τὰ θεῖα νοήματα λογοτεχνικά, ἀλλὰ μὲ τὴν καρδιά. Ἄλλο ἡ εὐλάβεια καὶ ἄλλο ἡ τέχνη, ἡ ἐπιστήμη τῆς ψαλτικῆς. Ἡ τέχνη χωρὶς εὐλάβεια εἶναι... μπογιές. Ὅταν ὁ ψάλτης ψάλλη μὲ εὐλάβεια, ξεχειλίζει ἀπὸ τὴν καρδιά του ἡ ψαλμωδία, καὶ ψάλλει κατανυκτικά. Ὅταν ἐσωτερικὰ εἶναι σὲ καλὴ πνευματικὴ κατάσταση ὁ ἄνθρωπος, ὅλα πᾶνε καλά. Γι᾿ αὐτὸ πρέπει νὰ εἶναι τακτοποιημένος κανεὶς ἐσωτερικὰ καὶ νὰ ψάλλη μὲ τὴν καρδιά του, μὲ εὐλάβεια, γιὰ νὰ ψάλλη καὶ κατανυκτικά. Ἂν ἔχη ἀριστεροὺς λογισμούς, τί ψαλτικὴ θὰ κάνη; Δὲν μπορεῖ νὰ ψάλη μὲ τὴν καρδιά. Γιατί λέει ἡ Γραφὴ «Εὐθυμεῖ τις; ψαλλέτω»4; Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Κουκουζέλης, ὅταν μιὰ φορὰ ἔψαλλε, ἐνῶ βοσκοῦσε τοὺς τράγους, οἱ τράγοι σηκώθηκαν καὶ στάθηκαν ὄρθιοι. Ἀπὸ αὐτὸ κατάλαβαν ὅτι ἦταν ὁ Κουκουζέλης, ὁ ψάλτης τῆς αὐτοκρατορικῆς αὐλῆς. Ὅ,τι κάνετε, νὰ τὸ κάνετε μὲ τὴν καρδιά σας, γιὰ τὸν Χριστό. Καὶ στὰ κεντήματα ποὺ κάνετε, νὰ βάζετε εὐλάβεια, γιατὶ μπαίνουν πάνω στὰ ἅγια, ἀκόμη καὶ αὐτὰ ποὺ κάνετε γιὰ τὸ κατζίο5. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι εὐλαβής, ἡ ψυχική του ὀμορφιὰ φαίνεται σὲ ὅ,τι κάνει· καὶ στὸ διάβασμα καὶ στὸ ψάλσιμο, καὶ στὰ λάθη ἀκόμη.

– Στὰ λάθη;

– Ναί, βλέπεις ὅτι καὶ τὰ λάθη ποὺ κάνει ἔχουν μιὰ εὐλάβεια, μιὰ συστολή.»

4 Ἰακ. 5, 13.

5 Μεγάλο θυμιατὸ μὲ τὸ ὁποῖο θυμιάζει ὁ ἐκκλησιαστικὸς – δηλαδὴ ὁ μοναχὸς ποὺ διακονεῖ στὸν Ναὸ – σὲ ὁρισμένα σημεῖα τῶν Ἀκολουθιῶν ἔχοντας ριγμένο στὸν δεξιό του ὦμο κεντημένο κάλυμμα. Πάνω ἀπὸ τὴν χειρολαβὴ ὑπάρχει τὸ κοίλωμα, ὅπου μπαίνει ἡ καρβουνόσκονη καὶ τὸ θυμίαμα, καὶ στὸ ἄκρο τοῦ θυμιατοῦ κρέμονται οἱ κωδωνίσκοι ποὺ ἠχοῦν ρυθμικὰ κατὰ τὴν θυμίαση.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ Β’ «Πνευματικὴ Ἀφύπνιση»