"Τα πατερικά κείμενα είναι η Αγία Γραφή ερμηνευμένη με λεπτομέρεια"

Πατερικά κείμενα και μελέτη τους.

Αν ήταν τρόπος, καλά θα ήταν, όχι μόνο να μάθετε αλλά να αποστηθίζετε τα πατερικά κείμενα. Είναι το μόνο στερεό θεμέλιο στο οποίο μπορείτε να ακουμπάτε, γιατί μέσω αυτών μας ανοίγονται οι πνευματικοί οφθαλμοί. «Ουχί δώδεκά εισιν ώραι της ημέρας», λέγει ο Ιησούς. «Εάν τις περιπατή εν τη ημέρα ου προσκόπτει, ότι το φως του κόσμου τούτου βλέπει· εάν δε τις περιπατή εν τη νυκτί, προσκόπτει, ότι το φως ουκ έστιν εν αυτώ».

Ακριβώς το φως είναι οι γνώμες των Πατέρων μας. Βλέπετε εμείς, χάριν της πολυμόρφου αδυναμίας μας, η οποία μας περιστοιχίζει, δεν μπορούμε να δεχτούμε κατ’ ευθείαν τον φωτισμό της Χάριτος από μέρους του Παναγίου Πνεύματος, για να γνωρίσουμε έτσι και να πούμε σαν τον Παύλο και τους υπόλοιπους Πατέρες μας, «ουκ αγνοούμε τα νοήματα Αυτού»· ως εκ τούτου, ενδέχεται ο σατανάς εύκολα να μας πλανήσει, επειδή ο τρόπος της πλάνης και της μάχης που χρησιμοποιεί είναι πολυμερής. Σε όλες τις πλευρές του κύβου πολεμάει· και πάνω και κάτω και μέσα και έξω και δεξιά και αριστερά. Μέσα στην αγνωσία μας θα βρει ένα τρόπο να μας παγιδεύσει.

Έχουμε όμως τους δείκτες, τα πατερικά κείμενα, που είναι καρπός εμπειρίας ανθρώπων που πολέμησαν και έμαθαν την λεπτομέρεια του πνευματικού πολέμου να μας παραδίδουν έτοιμη την τροφή, που, αν την εκμεταλλευτούμε, σωζόμαστε.

Γι αυτό, με ζήλο περισσότερο να στρέψετε την προσοχή προς αυτόν τον τομέα, ούτως ώστε από τα πατερικά κείμενα, τουλάχιστον από εμάς τους μοναχούς, κανένας να μην είναι άμοιρος. Τα πατερικά κείμενα είναι η Αγία Γραφή ερμηνευμένη με λεπτομέρεια, διότι οι Πατέρες μας παρέδωσαν την ερμηνεία της Γραφής κατά τέτοιο τρόπο, ώστε ο καθένας σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία του να παίρνει ότι του χρειάζεται. Έκαναν ακριβώς ότι γίνεται με τις υλικές τροφές. Οι τροφές είναι κοινές, αλλά όταν τις παίρνει ένας οργανισμός μετουσιώνονται μέσα του και μέσω αυτών αυξάνεται και ζει. Όμως, ενώ οι τροφές είναι ίδιες, κοιτάξετε την διαφοροποίηση που γίνεται στους οργανισμούς! Άλλους μια τροφή τους ωφελεί, άλλους τους βλάπτει. Βλέπετε είναι πολύ επικίνδυνο να παίρνουμε κατ’ ευθείαν τα λόγια της Γραφής.

Όλες οι χριστιανικές παραφυάδες που ονομάζονται δήθεν Εκκλησίες, πιστεύουν στην Αγία Γραφή, αν και όλοι αυτοί διαφέρουν μεταξύ τους· δεν πρόκειται βέβαια να συμφωνήσουν ποτέ, διότι θέλησαν να ερμηνεύσουν κατ’ ευθείαν την Γραφή και πλανέθηκαν. Η Γραφή έχει πολλαπλές ερμηνείες και γίνεται κατανοητή μόνο από εκείνους που έχουν γυμνασμένα τα πνευματικά αισθητήρια. Πολλές φορές ακόμα η Γραφή, ερμηνευόμενη κατά γράμμα, «αποκτείνει», διότι το Πνεύμα είναι που ζωοποιεί.

Οι Πατέρες είναι εκείνοι που ερμήνευσαν την Γραφή και προχώρησαν στα βαθύτερα νοήματα.

Η Γραφή, αν και είναι αποκάλυψη, δεν μας ωφελεί σε τίποτε, εάν πρώτα εμείς δεν γίνουμε τηρητές της θείας αποκαλύψεως· στο πως δηλαδή ο άνθρωπος θα ρυθμίσει βιωματικά τον εαυτό του, ούτως ώστε να αμοιφθεί ή να παιδευτεί, εάν δεν επιτύχει. Επομένως, η ενέργεια είναι εκείνη η οποία είτε αμείβεται, είτε καταδικάζεται. Οι Πατέρες μας τόνιζαν τούτο: «Όχι την απλή γνώση η οποία πηγάζει από την ερμηνεία της Γραφής· διότι και αυτή ακόμα «φυσιοί»», λέγει ο Παύλος· με βάθος ταπεινοφροσύνης μας ερμήνευσαν τον πρακτικό τρόπο, στο πως ο καθένας από μας πρέπει να ανταποκρίνεται, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία, τον χαρακτήρα, τον τόπο, το περιβάλλον, και γενικά με όλα τα προβλήματα που τον περισφίγγουν και τον απασχολούν.

Ο σατανάς όπως και η κακία, που φυσικά πηγάζει από αυτόν, έχει πολλές μορφές και πρόσωπα. Εάν δεν μπορέσει από το ένα μέρος να σε πιάσει, επιτίθεται από το άλλο, διότι ο τρόπος της μάχης είναι δυσδιάκριτος και πολυποίκιλος.

Η αμαρτία είναι δόλος, απάτη και ψευτιά. Δεν παρουσιάζεται καθαρά να πη, «εγώ είμαι κακό και μη με κάνεις», αλλά έρχεται υπό την πρόφαση του καλού. Παίρνει ο άνθρωπος να κάνει κάτι υπό την πρόφαση του καλού, που στην ουσία αυτό είναι κακία, και αντί να κερδίσει έπαινο από τον Θεό, κερδίζει την οργή του Θεού και καταστρέφεται. Γι αυτό έχομε ανάγκη από φωτισμό. Αλλά τον φωτισμό, αυτή την ώρα δεν τον έχουμε εμείς και ποιός ξέρει πότε θα τον βρούμε. Μέχρι τότε είναι ανάγκη κάποιος να μας κρατά από το χέρι. Αυτός είναι και ο σκοπός των πατερικών κειμένων, γιατί οι Πατέρες είναι πάρα πολλοί και έζησαν σε όλες τις εποχές και σε όλες τις περιόδους. Χαρακτήρισαν ολόκληρη την ανθρώπινη υπόσταση και έτσι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα που η λύση του να μην περιέχεται μέσα στις ερμηνείες τους.

Πέραν τούτου είναι και κάτι άλλο· το ότι δηλαδή οι Πατέρες είναι προσωπικότητες που ενώθηκαν με τον Θεό και απέκτησαν και αυτοί τις θείες ιδιότητες.

Όπως ο Θεός είναι στοργή, συμπάθεια, αγάπη, έτσι έγιναν και αυτοί κατά μετοχή τέτοιοι, επειδή «πάντες αυτώ ζώσι και υπάρχουσιν», και είναι πέριξ του Θεού. Έχουν και αυτοί πάνω τους τις θείες ιδιότητες και κάνουν ότι κάνει ο Θεός. Αγαπούν και αυτοί, συμπαθούν και αυτοί, όπως ακριβώς κάνει ο Θεός. Γι αυτό καταδέχτηκαν  και να ανεχθούν εμάς υπό την μορφή της υιοθεσίας και ζητούν αφορμή να τους προκαλέσουμε σε βοήθεια. Παρακαλούμενοι από μας, αυτό ζητούν, διότι πρώτον δια της συμπαθείας που απέκτησαν με την θεία Χάριν, και, δεύτερον, επειδή κατάγονται από μας, γνωρίζουν την ανθρώπινη αδυναμία.

Ξέρουν τι σημαίνει ένας πονεμένος ασκητής που ατενίζει σ’ αυτούς και τους επικαλείται, γιατί πέρασαν κι αυτοί από κείνη την γέφυρα και είδαν τον πόνο του πειρασμού και την ανάγκη της ανθρωπίνης δυστυχίας και εγκαταλείψεως. Αφού τους επικαλεστούμε, το μόνο που θα κάνουν είναι να επέμβουν και να μας σώσουν. Άρα, δεν είναι μόνο ότι απαιτούμε εμπειρίες που τις χρειαζόμαστε, αλλά ακόμα κι αυτούς τους Ίδιους τους Πατέρες, όταν τους ερεθίζουμε, τους έχουμε αληθινούς συμπαραστάτες και αρωγούς. Κοιτάξετε και ο Θεός τι λέει δια του στόματος του Δαβίδ· «επικάλεσαί με εν ημέρα θλίψεως και εξελούμαι σε». Αυτό το ίδιο μυστικά μας φωνάζουν και οι Πατέρες μας. «Επικαλέσασθε ημάς εν ημέρα θλίψεως και εξελούμεθα υμάς». Όταν εμείς μελετάμε τα έργα τους με ζήλο και τους τιμούμε με σεβασμό, αγάπη και ευλάβεια, τι άλλο θα κάνουν παρά να επέμβουν;

Μια γνωστή γυναικούλα ευσεβής, που έκλαιε για το άρρωστο παιδί της, είδε στον ύπνο της τον Άγιο Ευθύμιο και της λέει: «Γιατί δεν το φέρνεις το παιδί σου στο ναό μου να το θεραπεύσω;» Και το αξιοσημείωτο είναι, ότι ποτέ δεν επικαλέστηκε αυτόν τον Άγιο γιατί δεν ήξερε ότι υπάρχει· και πάει ο Άγιος Ευθύμιος και την ερεθίζει να τον παρακαλέσει από πατρικό ενδιαφέρον.

Εάν και μη επικαλούμενοι, για τον λόγο της συμπαθείας, επεμβαίνουν ακόμα και σε άπιστους, πόσο μάλιστα αν τους επικαλούμαστε επίμονα!

Εμείς δεν είμεθα ούτε Επίσκοποι, ούτε ιεροκύρηκες, αλλά ταπεινοί μοναχοί. Δεν είναι πρέπον να διαβάζουμε αυτά τα οποία αρμόζουν στην μοναχική μας ιδιότητα; Με την επαφή λοιπόν που έχομε με τους Πατέρες μελετώντας τα συγγράμματά τους, να δίνομε την ευκαιρία να επεμβαίνουν και να φωτίζουν τον νου μας να κατανοήσουμε τον πνευματικό νόμο. Επίσης απωθούν τον διάβολο και τους πειρασμούς που μας προκαλεί. Μην χάνετε τον χρόνο σας άσκοπα, ασχολούμενοι με κείμενα που δεν έχουν σχέση με την ερμηνεία της θείας αποκαλύψεως.

Μόνο τα πατερικά κείμενα μας ερμηνεύουν σωστά το περιεχόμενο της Γραφής.

Πρέπει δε να ξέρετε και τούτο: Ότι η Γραφή είναι βιβλίο «κατεσφραγισμένον σφραγίσιν επτά». Χωρίς αγιότητα δεν ερμηνεύεται. Απόδειξη τρανή είναι το ότι οι μεγαλύτερες πλάνες που μαστίζουν σήμερα την κοινωνία και διαίρεσαν την Εκκλησία σε χίλια κόμματα, από την Γραφή πήγασαν. Όχι ότι φταίει η Γραφή, αλλά αιτία είναι ο εγωισμός και η βλακεία του ανθρώπου.

Εκείνος ο οποίος μπαίνει με εγωισμό μέσα στην Γραφή, σε αυτόν η Χάρις δεν αποκαλύπτει. Όπως και ο Απόστολος Παύλος πολύ σωστά τονίζει: «Επειδή ουκ εδοκίμασαν τον Θεό έχειν εν επιγνώσει, παρέδωκεν αυτούς ο Θεός εις αδόκιμο νουν, ποιείν τα μη καθήκοντα» και πάλιν, ο Θεός του αιώνος τούτου ετύφλωσε τα νοήματα των άπιστων εις το μη αυγάσαι αυτοίς τον φωτισμό του Ευαγγελίου της δόξης του Χριστού, ός εστίν εικών του Θεού»· διότι ακριβώς ξεκίνησαν με βάση το εγώ. Εκεί που υπάρχει αυτή η κατάρα που λέγεται εγώ, εκεί ο Θεός δεν έρχεται. Ο Θεός έρχεται εκεί που υπάρχει ταπείνωση και πραότης και παράκληση. «Ο πράος και ταπεινός τη καρδία» Ιησούς μας, σε αυτούς που τον μιμούνται, σε αυτούς και αποκαλύπτεται. Ας ευχηθούμε, η μελέτη των πατερικών κειμένων να γίνει μια γέφυρα, δια της οποίας θα οδηγηθούμε «από γης προς ουρανόν». Αμήν.

+Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός
Αθωνικά Μηνύματα
Ιεράς Μονής Μεγίστης Βατοπαιδίου

proseuxi.gr