"Γέροντα, ενώ αισθάνομαι την ανάγκη επικοινωνίας με τον Θεό, δεν μπορώ να προσευχηθώ."

– Γέροντα, ἐνῶ αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκη ἐπικοινωνίας μὲ τὸν Θεό, δὲν μπορῶ νὰ προσευχηθῶ.

– Ἂν νιώθης τὴν ἀνάγκη νὰ ἐπικοινωνήσης μὲ τὸν Θεό, δὲν καταλαβαίνω γιατί νὰ μὴν μπορῆς νὰ προσευχηθῆς. Ἴσως νὰ εἶναι καὶ τοῦ πειρασμοῦ. Ὁ πειρασμὸς πάντοτε βάζει τρικλοποδιές, γιὰ νὰ μὴν μπορέση νὰ προσευχηθῆ ὁ ἄνθρωπος.

– Γέροντα, τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς μὲ ἀπασχολοῦν διάφορες δουλειές.

– Νὰ λές: «Αὐτὸ θὰ τὸ σκεφτῶ ἀργότερα...» καὶ νὰ συνεχίζης νὰ προσεύχεσαι.

– Πιὸ πολύ, Γέροντα, στενοχωριέμαι, ἐπειδὴ τὶς περισσότερες φορὲς εἶναι ἐπουσιώδη πράγματα.

– Γι’ αὐτὸ ἀκριβῶς νὰ τὰ ἀφήνης γιὰ ἀργότερα, γιατί, ἂν διακόπτης τὴν προσευχὴ καὶ ἀσχολῆσαι μὲ αὐτά, ὁ πειρασμὸς θὰ ἀφήση τὰ ἐπουσιώδη καὶ θὰ σοῦ φέρη οὐσιώδη, γιὰ νὰ σταματήσης τελείως τὴν προσευχή. Πρέπει νὰ βάζουμε τὸν ἑαυτό μας στὴν θέση του. Γιατὶ ξέρεις τί κάνει τὸ ταγκαλάκι; Στοὺς κοσμικοὺς φέρνει βρώμικες σκέψεις καὶ τὸ καταλαβαίνουν ἀμέσως. Στοὺς πνευματικοὺς ὅμως ἀνθρώπους φέρνει διάφορα μπανταλὰ29 καὶ δὲν τὸ καταλαβαίνουν. Αὐτὸ εἶναι πιὸ ἐπικίνδυνο, γιατὶ νομίζουν ὅτι πᾶνε καλά, ἐπειδὴ δὲν ἔχουν βρώμικους λογισμούς, κι ἔτσι οὔτε ταπεινώνονται, ἀλλὰ καὶ ὁ νοῦς τους γυρνᾶ δεξιὰ καὶ ἀριστερὰ καὶ ἡ καρδιά τους μένει πέτρα.

– Μερικὲς φορές, Γέροντα, τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς μοῦ ἔρχεται μιὰ ἰδέα· βρίσκω μιὰ λύση γιὰ ἕνα θέμα, ἡ ὁποία μετὰ ἀποδεικνύεται ἐσφαλμένη.

– Ὁ διάβολος εἶναι πονηρός. Ξέρει ὅτι, ἂν τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς σοῦ φέρη βρώμικο λογισμό, θὰ τὸν τινάξης πέρα. Γι’ αὐτὸ σοῦ δίνει λύσεις σὲ κάποιο πρόβλημά σου, ὁπότε λές: «Ἀφοῦ τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς τὸ σκέφθηκα, ἄρα εἶναι ἔμπνευση!». Ἂν ἤθελε ὁ διάβολος τὸ καλό σου, ἄλλες ὧρες θὰ σοῦ τὰ ἔφερνε αὐτὰ στὸν νοῦ, ὄχι τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς. Μπαίνει ὅμως «ἐνδιάμεσος» καὶ πιάνει μαζί σου τὴν κουβεντούλα! Γι’ αὐτὸ νὰ μὴ δίνης καθόλου σημασία. «Σ’ εὐχαριστῶ γιὰ τὸ ἐνδιαφέρον σου, νὰ τοῦ λές, ἀλλὰ νὰ μοῦ λείπη!». Πάει, βλέπεις, μὲ πονηριὰ νὰ ξεγελάση τὸν πνευματικὸ ἄνθρωπο μὲ πνευματικὲς σκέψεις, ὁπότε «ἡ προσευχὴ αὐτοῦ, ὅπως λέει ὁ Δαβίδ, γενέσθω εἰς ἁμαρτίαν»30.

– Γέροντα, τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς ἔρχονται στὸν νοῦ μου ἄσχημοι λογισμοὶ ἢ ἄσχημες εἰκόνες.

– Αὐτὸ εἶναι ἔργο τοῦ διαβόλου, γιὰ νὰ σὲ συγχύζη. Ἰδίως ὅταν εἶσαι κουρασμένη σωματικά, καὶ περισσότερο ὅταν σοῦ λείπη ὕπνος, βρίσκει τὸ ταγκαλάκι κάποια στιγμὴ ποὺ εἶσαι μεταξὺ ὕπνου καὶ ἐγρηγόρσεως καὶ σοῦ παρουσιάζει ἄσχημες εἰκόνες, γιὰ νὰ σοῦ πῆ μετὰ ὅτι εἶναι δικές σου καὶ νὰ σὲ ρίξη σὲ ἀπελπισία. Μὴ δίνης σημασία. Νὰ λὲς τὸ «Κύριε ἐλέησον» καὶ νὰ σκέφτεσαι τὸν Χριστό, τὴν Παναγία, τοὺς Ἀγγέλους, γιὰ νὰ συγκεντρώνεσαι στὴν προσευχή. Ἔτσι θὰ κάνης ἀντιπερισπασμὸ στὸν διάβολο.

29 Ὁ Γέροντας χρησιμοποιοῦσε τὴν λέξη «μπανταλὸ» ἀντὶ τῆς λέξεως «ἀνόητο».

30 Ψαλμ. 108, 7.  

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ ΣΤ’ «Περί Προσευχής»