Ανθρωποκεντρική θεώρηση και ψυχολογική ερμηνεία των προβλημάτων του ανθρώπου

Απόσπασμα:

«Όλη την πείρα της η Εκκλησία αποθησαύρισε στα συγγράμματα των αγίων Πατέρων και στους ιερούς Κανόνες και επί τη βάσει αυτών πρέπει να γίνεται η σωστή, αποτελεσματική και σωστική καθοδήγηση των μετανοούντων ανθρώπων. Και δεν μας είναι άγνωστες σήμερα στο θέμα αυτό μερικές αντιρρήσεις. 

Η συχνά διατυπούμενη άποψη είναι ότι οι ιεροί Κανόνες δεν ισχύουν στην εποχή μας. Δημιουργημένοι για άλλες εποχές, είναι αδύνατον να καλύψουν τις περιπτώσεις που σήμερα αντιμετωπίζομε. Όσοι ισχυρίζονται αυτά φανερώνουν πως έχουν μεγάλη άγνοια τις Εκκλησίας. Αγνοούν ότι η Εκκλησία δεν είναι ανθρώπινη οργάνωση, αλλά Θεανθρώπινος Οργανισμός, που ζωοποιείται και καθοδηγείται από το άγιο Πνεύμα. 
Ακόμη φανερώνουν πως δεν θέλουν να ζήσουν σύμφωνα με το πνεύμα των ιερών Κανόνων, που είναι το καθαρό πνεύμα της Ορθοδοξίας. Γιατί όποιος ζη τη μετάνοια και την άσκηση, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση ορθοδόξου ήθους, εισδύει στο πνεύμα των ιερών Κανόνων και αντιλαμβάνεται ότι ισχύουν για κάθε εποχή.

Μερικοί άλλοι ισχυρίζονται, ότι οι ιεροί Κανόνες είναι αντιφατικοί ή ότι σκοτώνουν τον άνθρωπο, αφού τον περιορίζουν. Προτείνουν μάλιστα να τεθούν κάτω από ψυχολογική ανάλυση, για να αποδειχθή η αντιφατικότητα τους και η ανικανότητα τους να βοηθήσουν τον σημερινό άνθρωπο. Αυτή η αντίρρηση είναι το ολιγότερο βλάσφημη. Γιατί οι ιεροί Κανόνες διασφαλίζουν την ελευθερία του ανθρώπου, ενδιαφέρονται για την απελευθέρωση του από τη μεγαλύτερη τυραννία, που είναι η αμαρτία και επιδιώκουν την αποδέσμευση από τον μεγαλύτερο τύραννο, που είναι ο διάβολος. Στο σημείο αυτό δεν παραλείπομε να τονίσωμε, ότι οι ίδιοι οι ιεροί Κανόνες διαθέτουν τεράστια διάκριση, ώστε ενίοτε για λόγους καθαρά σωτηριολογικούς να δικαιολογήται η περέκκλιση απ' αυτούς.

Όσον αφορά στην πρόταση να τεθούν οι ιεροί Κανόνες κάτω από ψυχιατρική ανάλυση, μπορούμε να πούμε ότι οι ισχυριζόμενοι αυτά έχουν προσωπική άγνοια της ενεργείας της Θ. Χάριτος. Γιατί εκεί που ενεργεί η Χάρις του Θεού είναι παντελώς αδύνατον να εισδύση και ενεργήση η Ψυχολογία. Ο Άγιος και τα έργα του δεν μπορούν να τεθούν κάτω από ψυχολογικές αναλύσεις και ψυχιατρικές έρευνες.
Ο λόγος του αποστόλου Παύλου είναι σαφής και κατηγορηματικός: "Ψυχικός δε άνθρωπος ου δέχεται τα του Πνεύματος του Θεού· μωρία γαρ αυτώ εστί, και ου δύναται γνώναι, ότι πνευματικώς ανακρίνεται. Ο δε πνευματικός ανακρίνει μεν πάντα, αυτός δε υπ' ουδενός ανακρίνεται. (Α' Κορ. β'14-Ι5).
Ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος, ερμηνεύοντας τον λόγο αυτόν του Αποστόλου, λέγει: "ο τοιούτος (δηλ. ο άγιος) πάντας ανθρώπους ανακρίνει, κατά το γεγραμμένον, γινώσκει έκαστον πόθεν λαλεί και που έστηκε και εν ποίοις μέτροις εστίν. Αυτόν δε ουδείς ανθρώπων των εχόντων το πνεύμα του κόσμου γινώσκειν ή ανακρίνειν δύναται, ει μη μόνον ο το όμοιον έχων επουράνιον της θεότητος Πνεύμα γινώσκει τον όμοιον" (Ομιλίαι πνευματικαί εκδ. Σχοινά, 1964, σελ. 51). Άλλωστε επί τη βάση ποίας ψυχολογικής Σχολής θα κρίνωμε τους ιερούς Κανόνας;

Είναι γεγονός αναμφισβήτητον, ότι όταν η Εκκλησία γράφη και ερμηνεύη αγία Γραφή δεν φιλολογεί· όταν συνθέτη όρους δεν φιλοσοφεί· και όταν διατυπώνη Κανόνες δεν ηθικολογεί, αλλ' εξυπηρετεί το έργο της σωτηρίας, θεμέλιο των ιερών Κανόνων είναι η Θεολογία, που στο βάθος της είναι ασκητική. Άλλωστε αυτή είναι, η διαφορά μεταξύ Ορθοδοξίας και αιρέσεως. Η Ορθοδοξία είναι ασκητική, ενώ η αίρεση είναι στοχαστική.
Δια των ιερών Κανόνων αποφεύγεται ο στοχασμός και ο φορμαλισμός και επιδιώκεται η θεραπεία και η άσκηση, που οδηγεί τον άνθρωπο στη θέωση, στη βίωση δηλαδή της "εν αγίω Πνεύματι" ζωής του Χριστού. Είναι σαφής η δήλωση της Πενθέκτης Οικουμένης Συνόδου, ότι οι υπό των αγίων και μακαρίων Πατέρων κυρωθέντες ιεροί Κανόνες παραμένουν "βέβαιοι και ασφαλείς, προς ψυχών θεραπείαν και ιατρείαν παθών" (β' Κανών).

Οι ιεροί Κανόνες εκφράζοντες την εμπειρία της Ορθοδόξου Εκκλησίας "συνοδικώς και αγιοπατερικώς βεβαιωθείσαν", έχουν καθαρά εκκλησιολογική βάση. Οι ιεροί Κανόνες δεν είναι νομικά κείμενα, που επιδιώκουν την κατοχύρωση μερικών ανθρωπίνων θεσμών, αλλά κείμενα εκκλησιαστικά, δηλαδή προϊόντα του παναγίου Πνεύματος, που αποβλέπουν στη διασφάλιση της πίστεως και της ευταξίας του σώματος της Εκκλησίας, στη διατήρηση "εν τη Εκκλησία" τής κοινωνίας με τον Θεό και τους ανθρώπους, ώστε να επιτευχθή, η σωτηρία.
Βοηθούν τους πιστούς να παραμένουν στην ενότητα και την τάξη αυτή και να επιστρέφουν κάθε φορά που με την αμαρτία απομακρύνονται, ώστε να οικειοποιηθούν τους καρπούς της ενανθρωπήσεως του Χριστού. Αν θέλετε να πληροφορηθήτε περισσότερα για το οικουμενικό, απόλυτο και αιώνιο κύρος των ιερών Κανόνων των Οικουμενικών Συνόδων, που αποτελούν το στόμα και το όργανο εκφράσεως της "μιας, αγίας και καθολικής Εκκλησίας", σας παραπέμπω κυρίως εις:

Ι) Κωνσταντίνου Μουρατίδου, Το αιώνιον κύρος των ιερών Κανόνων. Αθήναι 1972, 2) του ιδίου, Οι ιεροί Κανόνες "στύλος και εδραίωμα" της Ορθοδοξίας. Αθήναι 1972, 3) Βλασίου Φειδά, Ιστορικοκανονικαί και εκκλησιολογικαί προϋποθέσεις ερμηνείας των ιερών Κανόνων. Αθήναι 1972 και 4) ΙΙαναγιωτου Μπούμη, Το κύρος και η ισχύς των ιερών Κανόνων. Αθήναι 1982.

Δυστυχώς δεν έλειψε ποτέ ο πειρασμός της εκζητήσεως της σωτηρίας όχι δια του Θεανθρώπου Χριστού, αλλά δια του ανθρώπου, όχι δια της Εκκλησίας, αλλά δια της Ανθρωπίνης ενεργείας (επιστήμης κ.α.), που είναι η μεγαλύτερη πλάνη ανάμεσα στους ανθρώπους και ταυτίζεται με τον σατανισμό!!
Σήμερα υπάρχουν δύο φοβεροί και επικίνδυνοι πειρασμοί, που αναφέρονται στη σωτηρία. Ο πρώτος είναι ο αντινομισμός, που εκφράζει τον Προτεσταντισμό και ο δεύτερος η εκνομίκευση του πνεύματος της Εκκλησίας, που εκφράζει τον Παπισμό. Και οι δυό αφήνουν τον άνθρωπο άσωτο, αλύτρωτο.

Ο αντινομισμός καταργεί την ισχύ των ιερών Κανόνων και εξασκεί μια ποιμαντική με ανθρώπινα κριτήρια και ανθρώπινη μέθοδο. Αλλά ψυχή η οποία διψά τον Θεόν και την ένωσιν μετ' Αυτού", δεν αναπαύεται εις ωρισμένας καθηκοντολογικάς συμβουλάς ή ψυχολογικάς αναλύσεις κατά την α' η β' ψυχολογικήν Σχολήν. Δεν αναπαύεται ακόμη εις την ανθρωπίνην μόνον συμπαράστασιν, η οποία προσφέρεται κατά την μέθοδον της ψυχιατρικής ακροάσεως και συνομιλίας" (Αρχιμ. Γεωργίου Καψάνη, Η ποιμαντική διακονία κατά τους ιερούς Κανόνας", σελ.13).

Επίσης η εκνομίκευση του πνεύματος των ιερών Κανόνων, στην οποία έφθασε η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, αποτελεί μια άλλη παρέκκλιση και εκκεντρικότητα. Βρίσκεται στον ίδιο πειρασμό της δια των ανθρωπίνων μεθόδων ερμηνείας των ιερών Κανόνων και της ανθρωποκεντρικής ποιμαντικής καθοδηγήσεως του μετανοούντος Χριστιανού.

Χρυσή τομή είναι η Ορθόδοξη αντιμετώπιση, που γίνεται από ανθρώπους που βιώνουν το πνεύμα και την πείρα της Εκκλησίας. Γι' αυτό η αναφορά στους αγίους Πατέρας, είναι ενέγγυο γνησιότητος. Μόνο τότε η ποιμαντική μας διακονία θα είναι θεανθρώπινη και επομένως λυτρωτική. Όσο εμείς εξασκούμε ανθρωποκεντρική ποιμαντική διακονία - όσο έξυπνοι, κι αν είμαστε - τόσο αφήνομε τον πλανεμένο και κουρασμένο της εποχής μας άνθρωπο αβοήθητο και αλύτρωτο.

Αυτή είναι η πείρα της Εκκλησίας, που προχωρεί στην ιστορία με τα βήματα των θεωμένων Αγίων. Η κοινώς παραδεκτή αγιοπατερική θεραπευτική μέθοδος της καθάρσεως της καρδίας, του φωτισμού του νου και της θεώσεως αποτελεί τη βάση της ορθοδόξου ευσέβειας, της εκκλησιαστικής ζωής, τα στάδια της πνευματικής τελειώσεως, της σωτηρίας...

+o Καρπενησίου Νικόλαος

Για πληρέστερη ενημέρωση επί του θέματος παραπέμπω στο δόκιμο βιβλίο του αρχιμ π. Ιερόθεου Βλάχου (νυν Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου) θεραπευτική αγωγή"(1987).»

oodegr.com