Η Χριστιανική Συζυγία (Αγ. Ιωάννη του Χρυσοστόμου) - Μέρος 2ο

Μέρος 2^ο – συνέχεια από Μέρος 1^ο

Συμβουλές Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου

“Έτσι”, συνεχίζει ο απόστολος, “και οι άνδρες οφείλουν ν’ αγαπούν τις γυναίκες τους, όπως αγαπούν το ίδιο τους το σώμα. Όποιος αγαπάει τη γυναίκα του, αγαπάει τον εαυτό του. Κανείς ποτέ δεν μίσησε το ίδιο του το σώμα, άλλ’ αντίθετα το τρέφει και το φροντίζει· έτσι κάνει και ο Κύριος για την Εκκλησία, γιατί όλοι είμαστε μέλη του σώματός Του από τη σάρκα Του και τα οστά Του” (Εφ. 5, 28-30). Τι εννοεί μ’ αυτά τα λόγια; Μας προβάλλει πιο δυνατή εικόνα, πιο ζωηρό παράδειγμα. Συνάμα μας οδηγεί πιο κοντά και πιο ξεκάθαρα σ’ ένα ακόμα καθήκον. Για να μην πει κανείς ότι “Εκείνος Θεός ήταν και τον εαυτό Του παρέδωσε”, γι’ αυτό ο Παύλος λέει: “Έτσι και οι άνδρες οφείλουν...”. Δεν πρόκειται δηλαδή για χάρισμα, για δώρο, αλλά για οφειλή, για χρέος. Αφού είπε, “όπως αγαπούν το ίδιο τους το σώμα”, προσθέτει: Γιατί “κανείς ποτέ δεν μίσησε το ίδιο του το σώμα, αλλ’ αντίθετα το τρέφει και το φροντίζει”. Και πως είναι δικό του σώμα; Διαβάζουμε στη Γένεση, πως, όταν ο Αδάμ ξύπνησε και είδε τη γυναίκα, που έκανε ο Θεός από την πλευρά του, είπε: “Αυτό το πλάσμα είναι οστό από τα οστά μου και σάρκα από τη σάρκα μου” (Γεν. 2, 23). Όπως, λοιπόν, ο Κύριος φροντίζει στοργικά την Εκκλησία, δηλαδή όλους εμάς, γιατί είμαστε μέλη Του, σάρκα Του και οστά Του - και αυτό το γνωρίζετε καλά όσοι συμμετέχετε στα ιερά μυστήρια -, έτσι και ο άνδρας οφείλει να φροντίζει στοργικά τη γυναίκα του, γιατί δημιουργήθηκε απ αυτόν, είναι κομμάτι του σώματός του.

“Γι’ αυτό”, λέει η Γραφή, “θα εγκαταλείψει ο άνδρας τον πατέρα του και τη μητέρα του, για να ζήσει μαζί με τη γυναίκα του  καί (με τη συζυγία) θα γίνουν οι δυό τους μια σάρκα”, ένα σώμα, ένας άνθρωπος (Γεν. 2, 24  Ἐφ. 5, 31). Να και τρίτος λόγος. Δείχνει δηλαδή ότι, αφού εγκαταλείψει ο άνδρας εκείνους που τον γέννησαν, δένεται μ’ εκείνην. Από δω κι εμπρός η σάρκα, ο πατέρας και η μητέρα, δημιουργεί το παιδί, που γεννιέται από την ένωση των σπερμάτων τους. Ώστε και οι τρεις είναι μια σάρκα, όπως κι εμείς με το Χριστό είμαστε μια σάρκα, ένα σώμα.

Όση, λοιπόν, αγάπη έχεις στον εαυτό σου, τόση αγάπη θέλει ο Θεός να έχεις και στη γυναίκα σου. Δεν βλέπεις ότι και στο σώμα μας πολλές ατέλειες η ελλείψεις έχουμε; Ο ένας έχει πόδια στραβά, ο άλλος τα χέρια παράλυτα, ο τρίτος κάποιο άλλο μέλος άρρωστο κ.ο.κ. Και όμως, δεν το κακομεταχειρίζεται ούτε το κόβει· απεναντίας μάλιστα, το φροντίζει και το περιποιείται περισσότερο απ’ όσο τα υγιή μέλη του, και ο λόγος είναι ευνόητος.

Όσο αγαπάς, λοιπόν, τον εαυτό σου, τόσο ν’ αγαπάς και τη γυναίκα σου. Όχι μόνο γιατί ο άνδρας και η γυναίκα έχουν την ίδια φύση, αλλά και για μιαν άλλη σπουδαιότερη αιτία:

Γιατί δεν είναι πια δύο ξεχωριστά σώματα, αλλά ένα· και ο άνδρας είναι το κεφάλι, ενώ η γυναίκα το σώμα. Όπως λέει ο απόστολος Παύλος σε άλλη επιστολή του, “κεφαλή του κάθε άνδρα είναι ο Χριστός, κεφαλή της γυναίκας είναι ο άνδρας και κεφαλή του Χριστού είναι ο Θεός” (Α’ Κορ. 11, 3). Πως όμως λέει, ότι “κεφαλή του Χριστού είναι ο Θεός”; Αυτό λέω κι εγώ, ότι, όπως εμείς είμαστε ένα σώμα, έτσι είναι ένα ο Χριστός και ο Πατέρας. Επομένως και ο Πατέρας είναι κεφαλή μας.

Δύο παραδείγματα μας φέρνει, ένα του σώματος και ένα του Χριστού. Γι’ αυτό και προσθέτει: “Σ’ αυτά τα λόγια”- δηλαδή στο ότι θα γίνουν οι δύο, ο άνδρας και η γυναίκα, μια σάρκα - “κρύβεται ένα μεγάλο μυστήριο, που εγώ σας λέω ότι αναφέρεται στη σχέση Χριστού και Εκκλησίας” (Εφ. 5, 32). Αναφέρεται στη σχέση Χριστού και Εκκλησίας, γιατί κι Εκείνος άφησε τον Πατέρα Του, φανερώθηκε ως άνθρωπος στη γη, ενώθηκε με τη νύφη -Εκκλησία, δηλαδή μ’ εμάς, κι έγινε ένα πνεύμα μαζί της - μαζί μας, αφού “όποιος συνδέεται με τον Κύριο, γίνεται ένα πνεύμα μαζί Του” (Α  Κόρ. 6, 17). Και είναι μυστήριο μεγάλο, γιατί ο άνθρωπος τον πατέρα του, που τον γέννησε και τον ανέθρεψε, τη μάνα του, που με φοβερούς πόνους τον έφερε στον κόσμο, τους γόνεις του, που τόσο τον ευεργέτησαν και για τόσα χρόνια τον προστάτεψαν, αυτούς τους εγκαταλείπει. Και τι κάνει; Συνδέεται με μια γυναίκα που λίγο πρωτύτερα του ήταν άγνωστη, που δεν είχε τίποτα κοινό μ’ αυτόν. Μυστήριο, πραγματικά! Και οι γονείς όχι μόνο δεν λυπούνται που γίνεται κάτι τέτοιο, αλλά και ευχαριστιούνται και χρήματα ξοδεύουν πρόθυμα για το γάμο. Μυστήριο, και μάλιστα μεγάλο! Μυστήριο ανεξιχνίαστο! Το προφήτεψε ο Μωυσής στη Γένεση (2, 23-25). Το διακηρύσει και τώρα μεγαλόφωνα ο Παύλος, λέγοντας ότι αναφέρεται στη σχέση Χριστού και Εκκλησίας.

«Αλλά κι εσείς, ο καθένας ν’ αγαπάει τη γυναίκα του όπως αγαπάει τον εαυτό του, και η γυναίκα να σέβεται τον άνδρα της” (Εφ. 5, 33). Δεν εισηγείται μόνο αγάπη, αλλά και σεβασμό. Υπαρχηγός του σπιτιού και της οικογενείας είναι η γυναίκα. Δεν πρέπει, λοιπόν, να ζητάει ισοτιμία με τον αρχηγό, τον άνδρα, αφού είναι κάτω από την κεφαλή.

Αλλά και ο άνδρας δεν πρέπει να περιφρονεί τη γυναίκα επειδή του υποτάσσεται, γιατί αυτή είναι σώμα· και αν η κεφαλή περιφρονεί το σώμα, θα καταστραφεί και εκείνη μαζί μ’ αυτό. Γι’ αυτό ο άνδρας πρέπει να προσφέρει στη γυναίκα την αγάπη του σαν αντίδωρο της υποταγής της. Και το κεφάλι είναι απαραίτητο και το σώμα. Το σώμα θέτει στην υπηρεσία του κεφαλιού τα χέρια, τα πόδια και όλα τα άλλα μέλη του, ενώ το κεφάλι φροντίζει και προσέχει το σώμα. Δεν υπάρχει καλύτερο πράγμα από τη συζυγία και συνεργασία αυτού του είδους: Σεβασμός από τη γυναίκα, αγάπη από τον άνδρα. Βέβαια, η γυναίκα που σέβεται τον άνδρα της, τον αγαπά κιόλας. Τον σέβεται σαν κεφαλή και τον αγαπά σαν μέλος, αφού και η κεφαλή μέλος του σώματος είναι.

Έτσι, λοιπόν, ο Θεός όρισε να υποτάσσεται η γυναίκα στον άνδρα, για να υπάρχει ειρήνη και ομόνοια μεταξύ τους. Γιατί δεν μπορεί ποτέ να υπάρξει ειρήνη, όπου υπάρχει πολυαρχία. Ένας πρέπει να είναι ο αρχηγός. Αυτό το παρατηρούμε παντού. Όπου πάντως, υπάρχουν άνθρωποι πνευματικοί, εκεί υπάρχει και ειρήνη. Για παράδειγμα, οι πρώτοι χριστιανοί των Ιεροσολύμων ήταν πέντε χιλιάδες άνθρωποι, μα είχαν μια καρδιά και μια ψυχή. Και κανείς δεν θεωρούσε ότι κάτι από τα υπάρχοντά του ήταν δικό του, αλλά ο ένας υποτασσόταν στον άλλο. Αυτό δείχνει σύνεση και θεοσέβεια.

Πρόσεξε, όμως, ότι ο απόστολος επιμένει πιο πολύ στην αγάπη παρά στο σεβασμό. Είναι φυσικό. Γιατί όταν υπάρχει αγάπη ανάμεσα στους συζύγους, για όλα τα προβλήματα βρίσκονται λύσεις. Ο άνδρας που αγαπάει τη γυναίκα του, κι αν ακόμη αυτή είναι ατίθαση, θα την υπομείνει. Συζυγική ομόνοια χωρίς συζυγική αγάπη δεν μπορεί να επιτευχθεί.

Και ενώ, με την πρώτη ματιά, η θέση της γυναίκας φαίνεται μειονεκτική, γιατί προστάχθηκε να δείχνει σεβασμό στον άνδρα, στην πραγματικότητα η θέση της είναι πλεονεκτική, γιατί ο άνδρας προστάχθηκε να έχει το σπουδαιότερο, την αγάπη.

Τι πρέπει να γίνει, όμως, αν η γυναίκα δεν σέβεται τον άνδρα; Και σε μια τέτοια περίπτωση, αυτός έχει καθήκον να την αγαπά. Αν οι άλλοι δεν κάνουν το καθήκον τους, εμείς πρέπει να το κάνουμε, Λέει, λ.χ., “να υποτάσσεστε ο ένας στον άλλο με φόβο Χριστού” (Εφ. 5, 21). Η εντολή αφορά και τους δύο. Τι σημασία έχει, λοιπόν, αν ο ένας δεν υποτάσσεται; Εσύ να υπακούσεις στο νόμο του Θεού. Η γυναίκα, και αν δεν την αγαπάει ο άνδρας της, οφείλει να τον σέβεται, για να μην παραβαίνει το καθήκον της. Ο άνδρας πάλι, και αν δεν τον σέβεται η γυναίκα του, οφείλει να την αγαπάει, για να μην παραβαίνει το δικό του καθήκον. Και όταν ο καθένας κάνει το καθήκον του, τότε ο γάμος τους είναι χριστιανικός, είναι πνευματικός, όχι σαρκικός.

Έχε, πάντως, υπόψη σου εσύ, ο άνδρας, πως, όταν ο απόστολος προστάζει τη σύζυγό σου να σου δείχνει σεβασμό, εννοεί το σεβασμό που ταιριάζει σε ελεύθερη γυναίκα, όχι σε δούλα. Το είπαμε, σώμα δικό σου είναι η γυναίκα. Αν θέλεις να έχει σεβασμό δουλικό, τότε το σώμα σου ατιμάζεις και τον εαυτό σου προσβάλεις. Ποιό είναι, λοιπόν, το περιεχόμενο του σεβασμού αυτού; Να μη σου αντιμιλάει, να μην είναι επαναστατική, να μη θέλει να έχει την πρωτιά στο σπίτι. Είναι αρκετό να περιορίζεται σ’ αυτά ο σεβασμός της. Αν εσύ την αγαπάς, όπως έχεις εντολή από το Θεό, περισσότερα θα κατορθώσεις. Γιατί το γυναικείο φύλο είναι κάπως πιο ασθενικό και έχει ανάγκη από βοήθεια, συγκατάβαση, στοργή, φροντίδα. Όλα να της τα προσφέρεις, όλα να τα κάνεις για χάρη της, ακόμα και σε ταλαιπωρίες να υποβάλλεσαι.

Υπαρχηγός του σπιτιού είναι η γυναίκα. Έχει και αυτή εξουσία ανάλογη μ’ εκείνη του άνδρα. Ο άνδρας, όμως έχει κάτι περισσότερο, που είναι σωτήριο για την οικογένεια. Πήρε δηλαδή το αξίωμα να είναι κεφαλή του σώματος. Όπως ο Χριστός της Εκκλησίας, όχι μόνο για ν’ αγαπά και να φροντίζει τη γυναίκα, αλλά και για να την καθοδηγεί στο καλό, “ώστε να την έχει”, λέει, “με όλη της την καθαρότητα και αγιότητα” (Εφ. 5, 27). Και αν αυτός συντελέσει στο ν’ αποκτήσει η γυναίκα καθαρότητα και αγιότητα, όλα τ’ άλλα θα έρθουν μόνα τους. Αν ζητάει τα θεία, τα ανθρώπινα θ’ ακολουθήσουν πολύ εύκολα, και στο σπίτι θα επικρατήσουν η τάξη, η είρηνη, η ευσέβεια.

Ο απόστολος, λοιπόν, είπε πως είναι δυνατό να τακτοποιηθούν καλά τα συζυγικά ζητήματα, προτρέποντας τον άνδρα ν’ αγαπάει τη γυναίκα και τη γυναίκα να σέβεται τον άνδρα. Δεν εξήγησε, όμως με ποιόν τρόπο θα πραγματοποιηθεί αυτό. Θα σας εξηγήσω εγώ: Περιφρονώντας τα χρήματα, αποβλέποντας στην αρετή της ψυχής και έχοντας φόβο Θεού.

«Ο,τι θα κάνει κανείς, καλό η κακό, θ’ ανταμειφθεί ανάλογα από τον Κύριο» (πρβλ. Εφ. 6, 8). Όχι, λοιπόν, για χάρη της αλλά για χάρη του Χριστού και υπακούοντας σ’ Αυτόν ν’ αγαπάς τη γυναίκα σου. Αν σκέφτεσαι έτσι, πειρασμός η διχόνοια δεν θα ξεφυτρώσει ανάμεσά σας. Κανέναν να μην πιστεύει η γυναίκα, όταν της κατηγορεί τον άνδρα της. Μα και η ίδια δεν πρέπει καχύποπτα να παρακολουθεί που μπαίνει και από που βγαίνει ο σύντροφός της. Ο άνδρας, επίσης, δεν πρέπει να δέχεται συκοφαντίες για τη γυναίκα του, ούτε όμως και με τη δική του συμπεριφορά να της γεννάει υποψίες. Γιατί, άνθρωπέ μου, γυρίζεις από δω κι από κει όλη μέρα και μαζεύεσαι στο σπίτι σου μόνο το βράδυ, χωρίς μάλιστα να δίνεις ικανοποιητικές εξηγήσεις στη γυναίκα σου; Αν σου κάνει παράπονα, να μη σου κακοφαίνεται. Τα παράπονά της δείχνουν αγάπη, όχι θράσος και ψυχρότητα. Και η αγάπη της για σένα την κάνει να φοβάται. Φοβάται μήπως κάποια άλλη σε αρπάξει απ’ αυτήν, μήπως της πάρει ο,τι πιο πολύτιμο έχει, μήπως της κόψει τον συζυγικό δεσμό. Οφείλεις, λοιπόν, να κάνεις ο,τι μπορείς για να μην πικραίνεις τη γυναίκα σου.

Αλλά και η γυναίκα δεν πρέπει να περιφρονεί τον άνδρα της για οποιονδήποτε λόγο, προπαντός αν είναι φτωχός. Να μη βαρυγκωμάει και να μην βρίζει λέγοντας λ.χ.: “Άνανδρε και δειλέ, τεμπέλη και ακαμάτη, ανέμελε και υπναρά! Ο τάδε, αν και καταγόταν από φτωχή οικογένεια, με πολλούς κόπους και κινδύνους έκανε μεγάλη περιουσία. Και να, η γυναίκα του φοράει πανάκριβα ρούχα, κυκλοφορεί με αμάξι, έχει τόσους υπηρέτες, ενώ εγώ πήρα εσένα, που είσαι ζαρωμένος από τη φτώχεια και ζεις άσκοπα!”. Δεν πρέπει η γυναίκα να λέει στον άνδρα της τέτοια λόγια. Το σώμα δεν εναντιώνεται στο κεφάλι, αλλά το υπακούει. Πως, όμως, θα υποφέρει τη φτώχεια; Από που θα βρει παρηγοριά; Ας σκεφτεί τις φτωχότερες γυναίκες. Ας συλλογιστεί πόσες κοπέλες από καλές οικογένειες όχι μόνο τίποτα δεν πήραν από τους άνδρες τους, αλλά και ξόδεψαν τη δική τους περιουσία γι’ αυτούς. Ας αναλογιστεί τους κινδύνους από έναν τέτοιο πλούτο, και θα προτιμήσει τότε τη φτωχική αλλά ήσυχη ζωή. Γενικά, αν αγαπάει τον άνδρα της, δεν θα ξεστομίσει ποτέ παράπονο η προσβλητικό λόγο γι’ αυτόν. Θα προτιμήσει να τον έχει κοντά της χωρίς πλούτη, παρά να είναι πλούσιος, και αυτή να ζει μέσα στην ανασφάλεια και τις ανησυχίες, που συνεπάγονται οι επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Ούτε και ο άνδρας, όμως ακούγοντας τα παράπονα η τις επικρίσεις της γυναίκας του, πρέπει να τη βρίζει η να τη χτυπάει, επειδή έχει εξούσια πάνω της. Καλύτερα να τη συμβουλεύει και να τη νουθετεί ήρεμα, χωρίς ποτέ να σηκώνει χέρι εναντίον της. Ας τη διδάσκει την ουράνια φιλοσοφία, τη χριστιανική, που είναι ο αληθινός πλούτος. Ας τη διδάσκει όχι μόνο με τα λόγια αλλά και με τα έργα, πως η φτώχεια δεν είναι καθόλου κακό. Ας τη διδάσκει να περιφρονεί τη δόξα και ν’ αγαπά την ταπείνωση· και τότε εκείνη ούτε παράπονο θα έχει, ούτε χρήματα θα επιθυμεί. Ας τη διδάσκει να μην αγαπάει τα χρυσά κοσμήματα και τα πολυτελή ρούχα και τα πολλά αρώματα, ούτε να θέλει για το σπίτι ακριβά έπιπλα και περιττά στολίδια. Όλα τούτα φανερώνουν ματαιόδοξο φρόνημα και κουφότητα. Και της ίδιας και του σπιτιού στολισμός ας είναι η κοσμιότητα και η σεμνότητα. Και η ίδια και το σπίτι ας μοσχοβολάνε το άρωμα της σωφροσύνης και της αρετής.

Από το βιβλίο «ΘΕΜΑΤΑ ΖΩΗΣ»

Ομιλίες του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ

πηγή