"Οι μετάνοιες βοηθούν περισσότερο από όλες τις πνευματικές ασκήσεις"

– Γέροντα, πονάει τὸ σῶμα σας;

– Ὄχι, γιατὶ κάνω… πνευματικὴ γυμναστική.

– Δηλαδή, Γέροντα;

– Μετάνοιες, εὐλογημένη! Βλέπεις, οἱ κοσμικοὶ ἔχουν τὴν σουηδικὴ γυμναστικὴ καὶ οἱ μοναχοὶ τὶς μετάνοιες. Οἱ κοσμικοὶ μὲ τὴν γυμναστικὴ κάνουν σῶμα ὑγιεινὸ καὶ οἱ μοναχοὶ μὲ τὶς μετάνοιες κάνουν ψυχὴ καὶ σῶμα ὑγιέστατα. Οἱ καημένοι οἱ κοσμικοὶ δὲν ξέρουν πόσο βοηθοῦν οἱ μετάνοιες ὄχι μόνο στὴν ὑγεία τῆς ψυχῆς ἀλλὰ καὶ στὴν ὑγεία τοῦ σώματος. Κάνουν καλὸ στὰ ἀρθριτικά, διώχνουν τὴν μαλθακότητα, διώχνουν καὶ τὶς ἀφύσικες κοιλιές, σκορποῦν γαλήνη καὶ δίνουν μιὰ λεβεντιά. Παράλληλα ὅμως δίνουν στὸν ἄνθρωπο τὴν δυνατότητα νὰ ἀνέβη τὰ πνευματικὰ ὑψώματα τῶν ἀρετῶν, ὅπως θὰ ἀνεβαίνη καὶ τὰ ὑψώματα τῶν βουνῶν μὲ πολλὴ ἄνεση, χωρὶς νὰ λαχανιάζη.

Οἱ μετάνοιες εἶναι ἀπαραίτητες καὶ γιὰ τὸν νέο καὶ γιὰ τὸν ἡλικιωμένο· καὶ γι’ αὐτὸν ποὺ ἔχει σαρκικὸ πόλεμο καὶ γιὰ τὸν ἀπαλλαγμένο ἀπὸ τέτοιον πόλεμο.  Ὅποιος ἔχει δυνατὴ κράση, πρέπει νὰ κάνη περισσότερες μετάνοιες ἀπὸ ἕναν φιλάσθενο, ὅπως καὶ μία δυνατὴ μηχανὴ δουλεύει περισσότερο. Ἰδιαίτερα τοὺς νέους, οἱ μετάνοιες τοὺς βοηθοῦν νὰ ὑποτάξουν τὴν σάρκα. Γι’ αὐτὸ πάντοτε στοὺς νέους λέω: «Νὰ κάνετε ὅσο περισσότερες μετάνοιες μπορεῖτε, καὶ γιὰ τὸν ἑαυτό σας καὶ γι’ αὐτοὺς ποὺ εἶναι ἄρρωστοι ἢ ἡλικιωμένοι καὶ δὲν μποροῦν νὰ κάνουν μετάνοιες».

Οἱ μετάνοιες εἶναι προσευχή, ἀλλὰ συγχρόνως εἶναι καὶ ἄσκηση καὶ βοηθοῦν περισσότερο ἀπὸ ὅλες τὶς ἄλλες πνευματικὲς ἀσκήσεις. Ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ξεκίνημα τῆς πνευματικῆς μας μηχανῆς γιὰ τὴν προσευχὴ φέρνουν καὶ πολλὰ ἄλλα καλά. Τὸ πρῶτο ἀπ’ ὅλα εἶναι ὅτι προσκυνοῦμε τὸν Θεὸ καὶ Τοῦ ζητοῦμε ταπεινὰ τὸ ἔλεός Του. Τὸ δεύτερο καλὸ εἶναι ὅτι μὲ τὶς μετάνοιες ταπεινώνεται ἡ ἄγρια σάρκα καὶ ἔρχεται ἡ ἠρεμία καὶ ἡ ἀπάθεια τῆς σαρκός. Καὶ τὸ τρίτο, μᾶς δίνουν καὶ τὴν ὑγεία τὴν σωματική, καὶ ἔρχεται ἡ διπλὴ ὑγεία στὸν ἄνθρωπο.

Μὲ τὶς μετάνοιες ζητοῦμε ἀπὸ τὸν Θεὸ συγχώρηση καὶ ἐκδηλώνουμε τὴν εὐγνωμοσύνη μας

– Γέροντα, ἐπειδὴ δυσκολεύομαι νὰ κάνω μετάνοιες, δὲν μοῦ ἀρέσουν.

– Ὅταν κάνης μετάνοιες, νὰ σκέφτεσαι ὅτι εἶσαι μπροστὰ στὸν Θεὸ καὶ Τὸν προσκυνᾶς, καὶ ἔτσι θὰ ἀγαπήσης τὶς μετάνοιες.

Οἱ μετάνοιες γιὰ τὸν ἑαυτό μας ἢ γιὰ τοὺς συνανθρώπους μας εἶναι τὸ κυριώτερο ἐργόχειρο ἀπὸ ὅλα τὰ ἐργόχειρα καὶ εἶναι ἕνα ἐργόχειρο μὲ ἀτέλειωτη δουλειά, ἀρκεῖ νὰ ἔχη κανεὶς φιλότιμο νὰ ἐργασθῆ στὴν μετάνοια. Οἱ μετάνοιες γι’ αὐτὸ λέγονται μετάνοιες· ταπεινωνόμαστε καὶ ζητᾶμε συγχώρηση ἀπὸ τὸν Θεό, ὅπως, ὅταν σφάλλουμε σὲ κάποιον, βάζουμε μετάνοια καὶ λέμε «εὐλόγησον». Βοηθάει μάλιστα, ὅταν ἀρχίζουμε νὰ κάνουμε τὶς μετάνοιες, νὰ λέμε ταπεινά: «Ἥμαρτον, Κύριε, συγχώρεσέ με».

– Γέροντα, ἔχω βρεῖ θεραπεία σὲ σωματικὰ καὶ ψυχικὰ πάθη. Πῶς νὰ ἐκφράσω τὴν εὐγνωμοσύνη μου στὸν Θεό;

– Τὴν ἔχεις αὐτὴν τὴν εὐγνωμοσύνη; Ἅμα τὴν ἔχης πραγματικά, ἤδη ἐκφράσθηκε. Τὸ κυριώτερο εἶναι νὰ ἔχης μέσα σου εὐγνωμοσύνη. Ἀπὸ ἐκεῖ καὶ πέρα μπορεῖς νὰ τὴν ἐκδηλώνης μὲ ἄσκηση, μὲ μετάνοιες κ.λπ.
Νά, ἐκεῖ στὸ Καλύβι μου μαζεύονται καμμιὰ φορὰ ξένα γατάκια καὶ τὰ ταΐζω. Καὶ ὅταν τὸ βράδυ βγαίνω ἔξω, γιὰ νὰ πάρω τὰ σημειώματα ἀπὸ τὸ κουτί, δὲν ξέρουν πῶς νὰ ἐκδηλώσουν τὴν εὐγνωμοσύνη τους· ἔρχονται καὶ χαϊδεύονται στὰ πόδια μου, τρέχουν μπροστὰ ἀπὸ μένα, σκαρφαλώνουν πάνω στὸ κυπαρίσσι, ξανακατεβαίνουν, κάνουν τοῦμπες, ξαναέρχονται στὰ πόδια μου. Τὸ ἕνα κάνει αὐτό, τὸ ἄλλο ἐκεῖνο. Μήπως ἔχω ἐγὼ ἀνάγκη ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἐκδηλώσεις; Ὄχι, ἀλλὰ εἶναι κάτι ποὺ ξεπηδάει ἀπὸ μέσα τους, κι ἂς εἶναι ζῶα. Θέλω νὰ πῶ ὅτι τὸ κυριώτερο ἀπ’ ὅλα εἶναι νὰ ἔχη μέσα του εὐγνωμοσύνη ὁ ἄνθρωπος· μετὰ τὴν ἐκδηλώνει μὲ ὅποιον τρόπο αἰσθάνεται.

Ὅταν κινηθῆ κανεὶς στὸν χῶρο τῆς εὐγνωμοσύνης, κάνει τὶς μετάνοιες ἀπὸ φιλότιμο, ἀπὸ φτερούγισμα, ἀπὸ ἀγάπη γιὰ τὸν Χριστό. Τότε δὲν αἰσθάνεται κόπο, ὅπως δὲν κουράζονται τὰ παιδάκια ἀπὸ τὰ τρελλὰ ξεσπάσματα τῆς καρδιᾶς τους, ὅταν χοροπηδοῦν, μόλις δοῦν τὸν πατέρα τους.

Ἁγ. Παϊσίου Ἁγιορείτου: ΛΟΓΟΙ ΣΤ’ «Περί Προσευχής»