Άγιος Τύχων του Ζαντόνσκ. [Πορεία προς τον Ουρανό]. Η συγγνώμη

Μπορείτε  να διαβάσετε τα υπόλοιπα κεφάλαια του βιβλίου εδώ: Πορεία προς τον Ουρανό.

Συμβαίνει πολλές φορές μεταξύ των ανθρώπων ο ένας να προσβάλει τον άλλον. Οι προσβολές υποκινούνται είτε από τα δόλια τεχνάσματα και τις πονηριές του διαβόλου, που δεν ανέχεται την αγάπη μεταξύ των χριστιανών, είτε από τις αδυναμίες και τις απροσεξίες τις δικές μας. Για να επανέλθει λοιπόν και για να διατηρηθεί η αδελφική αγάπη, χρειάζεται απαραίτητα η συμφιλίωση.

Πολλοί θυμώνουν και προσβάλλουν τον πλησίον τους, και δεν ανησυχούν καθόλου γι’ αυτό. Μάλιστα, σαν να μη συμβαίνει τίποτα, πηγαίνουν στην εκκλησία και προσεύχονται. Πόσο επικίνδυνη είναι η κατάσταση αυτή! Γιατί όποιος προσβάλλει τον πλησίον του, είναι σαν να προσβάλλει τον ίδιο το Θεό. Γι’ αυτό, όποιος θέλει να συμφιλιωθεί και να έχει ειρήνη με το Θεό, πρέπει απαραίτητα να συμφιλιωθεί και με τον πλησίον. Αλλιώς η προσευχή του και ο εκκλησιασμός του θα είναι μάταια και άσκοπα.

«᾿Εὰν οὖν προσφέρῃς τὸ δῶρόν σου», παραγγέλλει ο Κύριος, «ἐπὶ τὸ θυσιαστήριον κἀκεῖ μνησθῇς ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τι κατὰ σοῦ, ἄφες ἐκεῖ τὸ δῶρόν σου ἔμπροσθεν τοῦ θυσιαστηρίου, καὶ ὕπαγε πρῶτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῷ σου, καὶ τότε ἐλθὼν πρόσφερε τὸ δῶρόν σου» (Ματθ. 5, 23-24).

Είδες, χριστιανέ μου πόσο απαραίτητη είναι η συμφιλίωση με τον πλησίον μας; Ο Θεός δεν δέχεται ούτε τις προσευχές μας. ούτε τη μετάνοιά μας. ούτε οτιδήποτε άλλο, αν δεν αγαπηθούμε με τον αδελφό μας. Τόσο πολύ εκτιμάει την αγάπη και την ειρήνη που βασιλεύει στους χριστιανούς.

Πρόσεχε λοιπόν. Αν τύχει και προσβάλλεις κάποιον, μην αδιαφορήσεις. Τρέξε χωρίς χρονοτριβή να συμφιλιωθείς μαζί του, για να μην πέσεις στη δίκαιη οργή του Κυρίου.

Με λόγο τον πρόσβαλες; Με λόγο να συμφιλιωθείς. Ταπεινώσου και ζήτησε του συγχώρηση.

Με πράξη τον πρόσβαλες; Έμπρακτα να συμφιλιωθείς μαζί του, γιατί ο θάνατος περπατάει αόρατα από πίσω μας και ξαφνικά θα μας αρπάξει. Τι θα γίνει λοιπόν, αν πεθάνουμε και παρουσιαστούμε μπροστά στο Χριστό, ενώ μέσα μας υπάρχει η διχόνοια και η εχθρότητα; Ότι όμως είναι συγχωρημένο και διορθωμένο σ αυτή τη γη, δεν θα φανερωθεί εκεί.

Συμφιλιώσου λοιπόν, αγαπητέ μου, με τον εχθρό σου, όσο βαδίζεις ακόμα πάνω στο δρόμο της ζωής αυτής. Όπως τα κατάφερες να τον προσβάλλεις, έτσι κατάφερε και να συμφιλιωθείς μαζί του. Μην αναβάλλεις αυτή τη σοβαρή υπόθεση για αύριο. Δεν ξέρεις, αν θ’ αξιωθείς να ξυπνήσεις. Ο Θεός μας υποσχέθηκε βέβαια το έλεος του, όταν μετανοήσουμε, δεν υποσχέθηκε όμως ότι θα μας χαρίσει και την αυγή της καινούργιας μέρας.

Πείσε τον εαυτό σου, γκρέμισε τα είδωλα του εγωισμού από την καρδιά σου, σκύψε με ταπείνωση μπροστά στον αδελφό σου, βάλε του μετάνοια. Ζήτησε του συγχώρηση όχι μόνο με τα χείλη, αλλά και με την καρδιά. Μετανόησε, λυπήσου, φίλησε τον ειλικρινά και όχι με υποκρισία.

Αυτός με τον οποίο φιλονίκησα, ισχυρίζεσαι, έχει κακότητα.

Μα δεν είναι δική σου δουλειά να τον κρίνεις, γιατί εσύ δεν μπορεί να ξέρεις, ποιος από τους δυο σας είναι καλύτερος. Ο Θεός γνωρίζει, που κρίνει από την εσωτερική μας κατάσταση και όχι εξωτερικά. «Κύριος ἐξετάζει τὸν δίκαιον καὶ τὸν ἀσεβῆ» (Ψαλμ. 10, 5).

Ούτε ξέρεις ακόμα τα τέλη σου, πως θα πεθάνεις εσύ και πως εκείνος. Πολλοί αρχίζουν τη ζωή τους ενάρετα, αλλά τελειώνουν αμαρτωλά. Άλλοι πάλι αρχίζουν άσχημα, αλλά τελειώνουν άγια. Το καλό τέλος, αυτό είναι που τα διορθώνει όλα.

Μα αυτός δεν θα με συγχωρήσει, ίσως πεις, κι αν ακόμα εγώ του ζητήσω συγχώρηση.

Όχι! Η ταπείνωση έχει τεράστια δύναμη, ώστε λυγίζει και μαλακώνει και τις πιο σκληρές καρδιές. Ο Θεός, που αγαπάει την ταπείνωση, θα συνεργήσει. Ταπεινώσου εσύ στον αδελφό σου, και θα δεις τη δύναμη της ταπεινώσεως. Αυτός τότε οπωσδήποτε θα σε αγκαλιάσει με αγάπη και χαρά, και θα σου δώσει τον ασπασμό της αγάπης. Αν τυχόν δεν συμβεί αυτό που προσδοκάμε, τότε ευθύνεται εκείνος και είναι άξιος της τύχης του.

Αυτός, συνεχίζεις, θα υπερηφανευθεί με τη δική μου ταπείνωση.

Όχι! Δεν είναι αλήθεια, γιατί βλέποντας τη δική σου ταπείνωση θα ταπεινωθεί κι εκείνος. Αλλά κι αν υπερηφανευθεί, η υπερηφάνεια του αυτή θα τον ταπεινώσει. Όπως λέει ο Κύριος, «πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται» (Λουκ. 14, 11).

Άφησε όμως όλες τις δικαιολογίες κατά μέρος. Αυτός ας κάνει ότι θέλει. Εσύ πράξε ότι ωφελεί την ψυχή σου και ότι προστάζει ο Κύριος σου.

Αν κάποιος σε πρόσβαλε, πρέπει να τον συγχωρέσεις, αν θέλεις να συγχωρηθείς κι εσύ από το Θεό. Και με την ελπίδα αυτή θα προσεύχεσαι: «Πάτερ… ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν» (Ματθ. 6, 12).

Βλέπεις, χριστιανέ μου, πόσο φοβερό πράγμα είναι να μη συγχωρείς τα παραπτώματα του πλησίον; «Εὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν» (Ματθ. 6, 14-15), λέει ο Κύριος. Συγχωρείς εσύ τα σφάλματα του συνανθρώπου σου; Σε συγχωρεί τότε κι εσένα ο Θεός.

Μπορεί ο συνάνθρωπος σου να έσφαλε απέναντι σου, εσύ όμως αμάρτησες και αμαρτάνεις συνεχώς απέναντι στο Θεό. Εκείνος είναι χρεώστης σου, αλλά εσύ είσαι χρεώστης του Θεού.

Όταν συγχωρήσεις τον πλησίον σου, τότε θα προσεύχεσαι ειλικρινά και όχι υποκριτικά λέγοντας το «Πάτερ ημών».

Όταν δεν τον συγχωρήσεις από την καρδιά σου, τότε η προσευχή σου όχι μόνο δεν ωφελεί, αλλά και μεταβάλλεται σε αμαρτία.

Βλέπεις που οδηγεί τον άνθρωπο η οργή και η έχθρα; Διώξε λοιπόν την οργή, συγχώρησε τον πλησίον σου και έλα να απαγγείλεις ειλικρινά και άξια: «Πάτερ… ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν». Τότε θα σου δοθεί η άφεση. Γιατί ο λόγος του Θεού είναι αψευδής. Ότι λέει, αυτό και είναι. Ότι υπόσχεται, εκπληρώνεται και ότι απειλεί, πραγματοποιείται, αν δεν μετανοήσουμε.

Όπως φερόμαστε στον πλησίον μας, έτσι φέρεται και ο Θεός σε μας. Από σένα τον ίδιο, άνθρωπε, εξαρτάται η άφεση των αμαρτιών σου. Στα χέρια σου κρέμεται η σωτηρία, ή η καταστροφή σου. Και ξέρεις μόνος σου πολύ καλά, ότι χωρίς άφεση δεν υπάρχει δικαίωση και σωτηρία.

Δεν συγχωρείς το συνάνθρωπό σου, που όπως λες, τόλμησε, αυτός ο ασήμαντος, να προσβάλει εσένα, τον σπουδαίο!

Αλλά ο Θεός, που προσβάλλεις εσύ με ατέλειωτες καθημερινές αμαρτίες, είναι απερίγραπτα μεγάλος και άπειρος. Πόσες είναι λοιπόν οι αμαρτίες οι δικές σου απέναντι στο Θεό και πόσες οι αμαρτίες του πλησίον σου, με τις οποίες σε πρόσβαλε; Οι αμαρτίες του πλησίον σου μοιάζουν μ ένα καπίκι μπροστά στα χιλιάδες ρούβλια που χρωστάς εσύ στο Θεό. Μοιάζουν μ ένα δηνάριο μπροστά στα μύρια τάλαντα που οφείλεις εσύ στον Κύριο.

Πως λοιπόν περιμένεις να λάβεις συγχώρηση για τα μεγάλα και σοβαρά σου αμαρτήματα, χωρίς να συγχωρήσεις την ελάχιστη, την ανάξια λόγου αμαρτία του αδελφού σου;

Εγώ, λες, δεν του έφταιξα σε τίποτα, κι αυτός χωρίς καμιάν αιτία με πρόσβαλε.

Ναι, αλλά και ο Θεός, που τόσο τον πικραίνουμε σε τι μας έφταιξε; «Εὐθὴς Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν καὶ οὐκ ἔστιν ἀδικία ἐν αὐτῷ» (Ψαλμ. 91, 16). Αμαρτάνουμε ασυλλόγιστα και αδιάντροπα. Τον προσβάλλουμε. Κι Εκείνος, μόλις μετανοήσουμε, μας στέλνει αμέσως το έλεος του.

Αν λοιπόν κι εσύ επιθυμείς να συγχωρηθείς από τον Κύριο, συγχώρησε αυτόν που έσφαλε απέναντι σου.

Λες ότι δεν του έφταιξες.

Ίσως όμως και να του έχεις φταίξει κάπου, γιατί είναι αδύνατον όσοι ζουν μέσα στην ίδια κοινωνία να μη συγκρουστούν κάποτε μεταξύ τους.

Εγώ του έκανα καλό, λες, κι αυτός μου ανταπέδωσε κακό.

Βέβαια είναι δύσκολο να υπομείνεις το κακό που σου κάνει αυτός που ευεργέτησες. Αλλά ποιός περισσότερο από το Θεό μας έχει ευεργετήσει στη ζωή μας; Κι όμως εμείς αδιαφορούμε μπροστά στις ευεργεσίες του και σαν παράφρονες αμαρτάνουμε.

Έχοντας λοιπόν υπόψη σου όλα αυτά, σκέπασε το πρόσωπό σου και φώναξε από τα βάθη της ψυχής σου:

Αμάρτησα, Κύριε, ελέησε με! Συγχωρώ τον αδελφό μου. Συγχώρεσε κι εσύ εμένα, τον ανάξιο δούλο σου, που αμάρτησα σ’ Εσένα, τον Πλάστη και Ευεργέτη μου.

Μην πεις, χριστιανέ μου, ότι εσύ έδειξες μεγάλη υπομονή στον εχθρό σου. Θυμήσου πόσες φορές από τα νιάτα σου αμάρτησες στο Θεό, και πόσο σε υπέμεινε ο Κύριος. Τι θα γινόταν μ’ εσένα, αν Εκείνος σ’ αντιμετώπιζε όπως σου άξιζε; Προ πολλού θα είχες κατεβεί στον άδη.

Λες ότι είσαι άνθρωπος αδύνατος και δεν μπορείς να φερθείς έτσι ευσπλαχνικά, όπως ο Θεός.

Όχι δεν μπορείς, αλλά δεν θέλεις. Να περπατήσεις βέβαια πάνω στην θάλασσα δεν μπορείς, όχι όμως και να συγχωρήσεις.

Θυμήσου τι παραγγέλλει ο Απόστολος στους χριστιανούς: «Γίνεσθε οὖν μιμηταὶ τοῦ Θεοῦ ὡς τέκνα ἀγαπητά» (Εφεσ. 5, 1).

Συγχώρεσε τον εσύ, και, αν αυτός δεν διορθωθεί, θα έχει την ευθύνη ενώπιον του Θεού.

Με πρόσβαλε πολύ βαριά, λες.

Και όμως! Η προσβολή σου δεν είναι σκληρότερη από την προσβολή του Χριστού. Εκείνον Τον χλεύαζαν, Τον βλασφημούσαν, Τον έφτυναν, Τον ράπιζαν, Τον χτυπούσαν, Του φόρεσαν ακάνθινο στεφάνι, Τον σταύρωσαν. Ποιόν; Τον Υιό του Θεού, τον Κύριο της δόξας! Τι είσαι εσύ μπροστά σ αυτό το ιερό και υψηλό πρόσωπο του Χριστού, και τι είναι η δική σου προσβολή μπροστά στη δική Του; Ένα τίποτα.

Κι έπειτα εσένα δεν σε φτύνουν στο πρόσωπο, δεν σε χτυπούν, δεν σε στεφανώνουν με αγκάθια. Ο Χριστός όμως τα υπέμεινε όλα. Για ποιόν; Για μένα και για σένα, τους ανάξιους δούλους του. Κοίτα σ’ αυτόν τον καθρέφτη της υπομονής, και αναμφίβολα θα συγχωρείς κάθε προσβολή και κάθε κακό που θα σου κάνουν.

Όταν εγώ, λες, θα συγχωρώ, θ’ αρχίσουν οι άλλοι να με κοροϊδεύουν.

Μάθε ότι στους ασεβείς και στους φιλόκοσμους η χριστιανική ζωή και η διδαχή του Ευαγγελίου φαίνεται σκάνδαλο και μωρία, αλλά ενώπιον του Θεού είναι σοφία. Εσύ κάνε ότι διδάσκει το Ευαγγέλιο και όχι ότι αρέσει στους ανθρώπους του κόσμου.

Ας γελούν όσοι είναι άξιοι για γέλια. Θα έρθει όμως καιρός που θα κλάψουν πικρά. Μα τότε θα είναι αργά. Τότε θα τους κατατρώει η ίδια η συνείδηση τους.

Αγαπητέ μου χριστιανέ! Το θέμα είναι πολύ σοβαρό. Απ’ αυτό εξαρτάται η αιώνια σωτηρία, ή η αιώνια καταστροφή μας. Πρόκειται για τη συγχώρηση των αμαρτιών μας. Των αμαρτιών μας, για τις οποίες στενάζουμε καθημερινά. Αλλά οι στεναγμοί αυτοί και τα δάκρυα θ αποβούν άκαρπα, αν δεν συγχωρούμε τα παραπτώματα του πλησίον μας.

Εδώ κρύβεται όλη η κακότητα, η μικρότητα και η φτώχεια της ανθρώπινης καρδιάς.

Θέλεις, άνθρωπε, να ελεηθείς από το Θεό, αλλά εσύ αρνείσαι να ελεήσεις τον όμοιο συνάνθρωπό σου!

Θέλεις να σου συγχωρήσει ο Θεός τις αμαρτίες σου, αλλά εσύ αρνείσαι να συγχωρήσεις τα πονηρά και άδικα έργα, που τυχόν διέπραξε ο συνάνθρωπος σου!

«Αγαπάτε τους εχθρούς υμών, ευλογείτε τους καταρωμένους υμάς, καλώς ποιείτε τοις μισούσιν υμάς και προσεύχεσθε υπέρ των επηρεαζόντων υμάς και διωκόντων υμάς» (Ματθ. 5, 44). Αυτή είναι άλλη μία εντολή που μας έδωσε ο Χριστός.

Δεν είναι αρκετό στους χριστιανούς να αγαπάνε μόνο όσους τους δείχνουν αγάπη, γιατί αυτό το κάνουν και οι άπιστοι, που δεν γνωρίζουν τον αληθινό Θεό και δεν πιστεύουν στο Χριστό. Τι λέει ο Κύριος; «Ἐάν γὰρ ἀγαπήσητε τοὺς ἀγαπῶντας ὑμᾶς, τίνα μισθὸν ἔχετε; οὐχὶ καὶ οἱ τελῶναι τὸ αὐτὸ ποιοῦσι; καὶ ἐὰν ἀσπάσησθε τοὺς φίλους ὑμῶν μόνον, τί περισσὸν ποιεῖτε; οὐχὶ καὶ οἱ τελῶναι οὕτω ποιοῦσιν;» (Ματθ. 5, 46-47).

Οι χριστιανοί πρέπει να ξεπερνούν στην αγάπη τους άπιστους. Τη διαφορά τους μ’ αυτούς, αλλά και την τελειότητά τους, έτσι θα τη δείχνουν.

Ο ουράνιος Πατέρας μας «τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς καὶ βρέχει ἐπὶ δικαίους καὶ ἀδίκους» (Ματθ. 5, 45). Σαν παιδιά του λοιπόν εμείς οι χριστιανοί ας τον μιμούμαστε. «Γίνεσθε οὖν μιμηταὶ τοῦ Θεοῦ ὡς τέκνα ἀγαπητά» (Εφεσ. 5, 1).

Μου είναι αδύνατον, ίσως πεις, να αγαπήσω εγώ τους εχθρούς μου και να τους κάνω καλό.

Αλλά δεν έχεις δίκιο. Γιατί πως ήταν δυνατόν στον Δαβίδ να κλαίει για τους εχθρούς του που σκοτώθηκαν, τον Σαούλ και τον Αβεσσαλώμ; Τα δάκρυα του δεν είναι φανερό σημάδι της αγάπης του προς τους εχθρούς του; Πως ήταν δυνατόν στον Άγιο Στέφανο να προσεύχεται για τους εχθρούς του, που τον πετροβολούσαν – «Κύριε, μὴ στήσῃς αὐτοῖς τὴν ἁμαρτίαν ταύτην»; (Πραξ. 7, 60).

Εφόσον ήταν δυνατόν σ όλους τους Αγίους να συγχωρούν, είναι κατορθωτό και από σένα. Γιατί άνθρωποι ήταν κι εκείνοι, όπως κι εσύ. Την ίδια αδυναμία που έχεις εσύ, είχαν κι εκείνοι.

Τα μικρά παιδιά όταν πρωτοπηγαίνουν στο σχολείο, διδάσκονται στην αρχή το αλφάβητο, έπειτα σιγά - σιγά συλλαβίζουν τις λέξεις, και στο τέλος μαθαίνουν να διαβάζουν άνετα. Αυτό το δρόμο πρέπει ν ακολουθούν και οι χριστιανοί.

Πρώτα να διδαχθούν να ανταποδίδουν καλό στο καλό.

Έπειτα να μην ανταποδίδουν το κακό στο κακό, την πικρία στην πικρία, την αδικία στην αδικία, ούτε με λόγια ούτε με έργα,

Τέλος, να αγαπούν τους εχθρούς τους, να ευαρεστούν όσους τους μισούν και να ανταποδίδουν το καλό στο κακό.

Να η σκάλα με την οποία οι χριστιανοί φτάνουν στην τελειότητα – στην αγάπη προς τους εχθρούς.

Ο ουράνιος Βασιλιάς μας προτρέπει όχι μόνο να συγχωρούμε όσους μας προσβάλλουν, αλλά και ν αγαπάμε τους εχθρούς μας. Διαφορετικά μας περιμένει ο αιώνιος θάνατος. «Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε Κύριε, εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, ἀλλ᾿ ὁ ποιῶν τὸ θέλημα τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. 7, 21).

Τῷ Θεῷ πρέπει κάθε δόξα, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν !

---

Απόσπασμα από το βιβλίο: [Άγιος Τύχων Αρχιεπίσκοπος Βορονέζ καί Ζαντόνσκ]. Πορεία προς τον ουρανό. εκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωρωπός.

greekdownloads.wordpress